Aydın Türk’ün Propaganda Yayınları’ndan çıkan “Ateizmi Anlamak” kitabı sayesinde, ateizm konusunda aklınıza takılan her soruda internet forumlarının labirentlerinde kaybolmanıza gerek kalmayacak. On yıldan uzun süredir internetteki tartışmaları aktif olarak takip eden Türk, ateizmle ilgili bütün yanılgıları ve soru işaretlerini derleyerek bu sorunumuza kökten bir çözüm getirmiş.
Kitap inananların ateistlere yönelttiği soruları yanıtlayarak başlıyor ve ardından teizmin felsefi zayıflıklarına işaret ediyor. Bu iki bölüm hem inananlarla ateistlerin hem de ateistlerin kendi aralarında tekrar tekrar tartıştığı birçok konuyu derli toplu bir biçimde sonuca bağlıyor. Ardından gelen bölüm İslam’a ve Kuran’a odaklanıyor. Kitabın bu kısmı ateistlerin yıllarca faydalanabilecekleri bir arşiv sunduğu için özellikle değerli: Sadece 15 sayfada Kuran’daki çelişkilerden insan hakları ihlallerine kadar onlarca ayeti elinizin altında bulundurmak için bile kitabı almaya değebilir. Ancak bundan daha da önemli bulduğumuz hemen sonraki iki bölüm, Tanrı fikrinin neden ve nasıl reddedilebileceğini açıklıyor ve Tanrı’nın var olmadığını gösteriyor. Burada konu kısaca “İspatı yoktur.” önermesiyle geçiştirilmiyor. Aksine, tam 12 ayrı argümanla Tanrı’nın olamayacağı veya olmadığı savunuluyor.1
Türk, kitabın son iki bölümünü, kitabın odağında bulunmayan ancak yine de ateizmle ilgili tartışmalarda sürekli karşımıza çıkan iki bilimsel konuya ayırmış: Evrim teorisi ve evrenin kökeniyle ilgili teoriler. Yazarın da kabul ettiği üzere bu iki bölümde konuların detaylarına girilmek yerine teorilerin ana hatları verilmiş ve inananlar tarafından öne sürülen iddiaları çürüten örnekler listelenmiş.
Kitabın gerçek bir eksiği, kaynakça sunmaması olmuş. Kitabını internet forumlarındaki tartışmalarından hareketle oluşturan Türk, referans olarak da sadece bu forumları vermekle yetinmiş. Oysa ateizmle ilgili her türlü soru işaretine yanıt vermeye çalışan bu kadar kapsamlı bir kitabın okuyucuyu ileri okumalar yapmaya teşvik etmesini ve bizlere bir okuma listesi sunmasını beklerdik.
Bunun dışında kitabın kapsamı dışında kaldığı için kısaca değinip geçtiği2 bir konuya işaret etmek istiyoruz: Kitap dinlerin kökenini açıklamıyor. Daha doğrusu, dinlerin tarihsel ve toplumsal birer olgu olarak gelişimini tartışmıyor. Ateizmi bir politik mücadele hattı olarak inşa etmek adına bu konunun mutlaka vurgulanması gerektiğini düşündüğümüz için, kitaptaki tartışmalara ilave olarak okuyucularımıza Dinleri Kökeni Sorusu yazımızı öneriyoruz.
Sonuç olarak “Ateizmi Anlamak” sadece ateizme yeni ilgi duyanların merakla okuyacağı bir başlangıç kitabı olmakla kalmıyor, din tartışmalarına katılan ateistlerin de sıklıkla başvuracağı bir referans kitabı olarak raflarımızda yerini bekliyor. (Bir başka referans kaynağı olarak, Özgür Düşünce Hareketi tarafından hazırlanan, dini inançlardan kaynaklanan bilim dışı iddialara bilimsel yanıtlar vermeyi amaçlayan Argüman Arşivi sitesi verilebilir.)
Tüm ateistlere, agnostiklere, şüphecilere ve inancını sorgulamaya başlayanlara “Ateizmi Anlamak” kitabını öneriyoruz.
Ege M. Diren
***
1Konu buraya gelmişken, İngilizce bilen okuyucularımıza Michael Martin ve Ricki Monnier’in editörlüğünü yaptığı “The Impossibility of God” ve “The Improbability of God” kitaplarını tavsiye edelim. Modern felsefe makalelerinin derlendiği bu kitapların ilki Tanrı kavramının kendisiyle çeliştiğini ve mantıksal olarak anlamsızlığını savunan makaleler içerirken, ikincisindeki makaleler Tanrı’nın var olma ihtimali kabul edilse bile gerçek dünyadaki olguların Tanrı’nın var olmadığına dair güçlü kanıtlar sunduğunu iddia ediyor.
2Ayrı bir başlık açılmaksızın, kitabın 41. sayfasında başka şeylerin arasında dinin tarihsel işleviyle ilgili bir yorum yapılıyor.