IPCC: İklim değişimi güvenlik, gıda ve insanlık için bir tehdit – Suzanne Goldenberg

IPCC uyardı: Isınma daha değişken hava modellerine sebep oluyor. Bu hâlihazırda ekin hasadını azaltmakta.

[Not: Bu yazı Hükümetler arası İklim Değişimi Paneli’nin 5. Değerlendirme Raporu’nun ikinci parçası (IPCC AR5 WG2) olan “Etkiler, Uyum ve Kırılganlık” raporunu özetlemek amacıyla 31 Mart 2014’te The Guardian’da yayınlanan “Climate change a threat to security, food and humankind – IPCC report” başlığı ile yayınlanan haberin çevirisidir. “Herkes gider Mersin’e, biz gideriz tersine: Küresel iklim değişimi dosyası” kapsamında bu çeviriyi yapan Pınar’a çok teşekkürler.]

Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan bir rapor; iklim değişiminin yaşam ve canlılar üzerindeki yıkıcı sonuçları hakkındaki uyarılarıyla, bu tehdidi büsbütün yeni bir seviyeye yükseltti.

Birleşmiş Milletler Hükümetler Arası İklim Değişimi Paneli’nin (IPCC – Intergovernmental Panel on Climate Change) raporu, iklim değişiminin etkilerinin çoktan başladığı sonucuna vardı: Deniz buzulunu eritiyor ve Kuzey Kutbu’ndaki donmuş toprağı çözüyor, okyanuslardaki mercan kayalıklarını öldürüyor ve sıcak hava dalgalarına, şiddetli yağmurlara, muazzam felaketlere neden oluyor.

Ve en kötüsü daha yolda. Büyük ses getiren raporun söylediğine göre, iklim değişimi küresel gıda stoklarını ve insan güvenliğini tehdit ediyor.

IPCC başkanı Rajendra Pachauri “Bu gezegendeki hiç kimse, iklim değişiminin etkilerinden muaf olmayacak.” dedi.

Rapor BM iklim panelinin şimdiye kadarki en ayıltıcı, bilim insanlarının söylediğine göre de en açık ve net olanı. 300 bilim insanının üç yıllık ortak çalışmasıyla ortaya çıkan rapor 2600 sayfa ve 32 cilde ulaşıyor.

İklim değişiminin etkileri hakkındaki bilimsel literatür son rapordan bu yana ikiye katlandı ve bulgular iklim değişimin (fakirlik ve eşitsizlik gibi mevcut faylarla birlikte) yaşam ve canlılar üzerine nasıl çok daha doğrudan bir tehdit oluşturduğu tartışmasını detaylandırdı.

Bu, raporun diline de yansıyor. Kızıl Haç’ın sayımına göre raporun özet bölümü, “risk” kelimesini, yedi yıl önce 40’tan biraz fazla kullanmasına kıyasla, 230 seferden fazla tekrarladı.

Bu risklerin ön planında insani krizler yaratma ihtimali var. Rapor; 2000’den bu yana gezegen sularında meydana gelen bazı felaketleri listeliyor: Avrupa’da öldürücü sıcak hava dalgaları, Avustralya’da orman yangınlar ve Pakistan’da amansız sel baskınları.

Raporun iki başyazarından biri olan Chris Field, “İklim değişiminin geleceğe dair bir çeşit varsayım olmadığı bir dönemdeyiz artık.” dedi.

Bu aşırı hava olaylarının yoksul, güçsüz ve yaşlı insanlara oransız derecede ağır bir bedeli olacak. Bilim insanları, hükümetlerin bu insanları koruyacak bir sistemleri olmadığını belirtiyorlar. Yazarlardan biri ve aynı zamanda Nairobi Üniversitesi’nde bir coğrafya uzmanı olan Maggie Opondo, “Bu, dünyadaki bazı yoksul toplumlar ve ülkeler için gerçekten de ciddi bir zorluk olacaktır.” şeklinde konuştu.

İklim değişimine ve aşırı hava olaylarına dair tehlike işaretleri nicedir birikiyordu. Ancak bu rapor, iklim değişimini gıda kıtlığına ve çatışmalara net bir çizgiyle bağlayarak çığır açan bir etki yarattı.

Rapor iklim değişiminin küresel gıda teminini zaten azaltmış olduğunu ifade ediyor. Küresel tarımsal üretim (özellikle buğday için) düşmeye başlıyor ve üretimin nüfus artışına ayak uydurup uyduramayacağı şüphesi doğuruyordu.

Pachauri, “Dünyanın kimi bölgelerinde yeşil devrimin yükseliş sonrası bir düzlüğe vardığı artık açık.” dedi.

Gelecek, daha da korkunç görünüyor. Kimi senaryolara göre iklim değişimi mısırda azalmanın yanı sıra küresel buğday üretiminde de keskin düşüşlerin öncüsü olabilir.

Raporun yazarlarından biri olan, Princeton Üniversitesi profesörü Michael Oppenheimer’ın dediğine göre, “İklim değişimi, bir fren gibi davranıyor. Artan talebi karşılamak için verime ihtiyacımız var; ancak iklim değişimi tam da bu verimi yavaşlatıyor.”

Diğer gıda kaynakları da tehdit altında. Rapora göre tropikal bölgelerin kimi yerlerinde balık avında %40 ile %60 arası bir düşüş bekleniyor.

Rapor, iklim değişimini gıda fiyatlarındaki artış ve siyasi istikrarsızlık ile de ilişkilendiriyor. Asya ve Afrika’da 2008’deki gıda fiyat şoklarını takip eden ayaklanmalar buna bir örnek.

Standford Üniversitesi’nin gıda güvenliği merkezinde modeller tasarlamış olan David Lobell, “Dünyanın çoğu yerinde etkiler zaten gün gibi ortada. Bu, [yalnızca] gelecekte başımıza gelecek bir şey değil.” şeklinde konuştu. “Isınmanın buğday üzerinde olumsuz bir etkisi olduğunu ve mısır için de çok benzer bir durumun söz konusu olduğunu neredeyse her yerde görebilirsiniz. Bunlar henüz muazzam etkiler değil ama eğilimlerin önemli sayılması gerekecek kadar büyük olduğunu açıkça gösteriyorlar.”

Rapor daha uzun büyüme mevsiminin çiftçilik için daha iyi olduğu birkaç istisnai arazinin var olduğunu teslim ediyor, ama konu iklim değişimiyse gıda üretimi açısından avantajlar da olabileceği fikrini kesinlikle ciddiye almıyor.

Genel olarak rapor “İklim değişiminin tarımsal ürünler üzerine olumsuz etkileri, olumlu etkilerinden daha yaygın olmuştur.” diyor. Bilim insanları ve kampanyacılar sonuca raporun belirleyici özelliği olarak dikkat çektiler.

Rapor yine ilk kez, iklim değişiminin yoksulluk ve ekonomik şoklarla birlikte savaşa yol açabileceği ve insanları evlerini terk etmek zorunda bırakabileceği konusunda uyarıyor.

Bilim insanları, riskler listesinin, hükümetleri ve halkı sera gazı emisyonlarını kesmenin geçmişte kaldığına, iklim değişimine karşı bir parça koruma sağlamayı öneren deniz surları gibi savunma sistemlerini tasarlamaya ikna edeceğini umduklarını söylediler.

Pachauri “Bundan çıkaracağımız tek mesaj şu: Dünya uyum sağlamalı ve sonuçları hafifletmelidir.” dedi.