Düşünce | Kame

Jul 13 2015

HackingTeam Dosyası – II

HackingTeam’in ilk dosyasında Türkiye’de düzenlenen bir istihbarat ve gözetim teknolojileri fuarı üzerinden RCS gibi kötücül yazılımlar için nasıl cazip bir pazar olduğunu ve bu fuarın direktörü Tolga G.’nin HackingTeam’e gizli kapılar ardında -olası- müşterileriyle buluşturduğunu incelenmişti. Bu yeni dosya ise Türkiye’de haberleşme, güvenlik, analiz, mobil vb. Konularda hizmet veren 3 yerli şirketin HackingTeam ile ilgili 45 (yazıda 28 id mevcuttur) yazışmanın bir incelemesinden oluşmaktadır. Bu şirketlerin ise K.T., B.LTD. ve I.D.S.’tir (Kurum ve kişilerin itibarlarının zedelenmemesi için kısaltmalar kullanılmıştır.).

KT; kedi deyimleriyle Orta Doğu ve Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere “Savunma Sanayii, Hava, Denizcilik ve Telekomünikasyon sektörlerinde sabit, mobil ve uydu haberleşme sistemleri, Deniz ve Hava Trafiği İzleme Sistemleri, büyük IT networklerinin projelendirme, montaj, devreye alma, entegrasyon, test, bakım, işletme, eğitim, danışmanlık ve teknik destek hizmetlerini vermektedir”. Bununla birlikte, B.LTD. ise “tıbbi amaçlı görüntü analiz sistemlerinin geliştirilmesiyle baslayan Ar-Ge faaliyetleri, güvenlik, veri analizi, ses ve görüntü aktarım, kayıt sistemleri, veritabanı uygulamaları, ve son olarak mobil cihazlara yönelik uygulamalar geliştiren bir başka şirkettir” ve bir teknokent bünyesinde yer almaktadır. Son olarak I.D.S.; görüntü, gece görüş, UAV, AUVIS, balistik çözümleri ve sistem uygulamaları konusunda uzmanlaşmış savunma çözümleri sunan bir şirkettir.

Dikkat edildiği üzere üç şirket de savunma (ve saldırı) çözümleri ve ürünler üreten, genel olarak askeri ve istihbarati yapılarla çalışan, hükûmetle iyi ilişkiler içinde olduklarını da e-postlarında belirten HackingTeam’in müşterileriyle iletişim (pazarlama ve çözüm ortağı) aracı olan şirketlerdir. Yazışmalardan ilk dikkate değer konu 2011 yılında olan “Private Demo” konulu (564978, 564988, 564998, 564973, 564981, 564997, 564980, 564971, 564985, 564972, 565002, 564989, 564977, 565005 ve 565000) B.LTD.’den Alper T., Tuğrul O., Altuğ B. ve HackingTeam’den Mostapha M. arasında olandır. Bu iletişimde dikkati çeken önemli noktalardan biri btt’nin Bangladeş Silahlı Kuvvetler’inin istihbarat birimi olan DGFI‘nin bir sızma sistemi (yazılımı) arayışı içinde olduğu, DGFI’nin ise bir yandan da Trovicor ve Verint‘ten gelen teklifleri değerlendirdiği belirtilmiştir. Öte yandan, bu sızma sitemi için Ankara’da gizli bir gösterim ayarlamaya çalışılmıştır.

Özellikle, 05/06/2013 tarihinde Altuğ B. (B.LTD)’den atılan e-posta ise dikkate değer. Türkiye’de yaşanan olaylardan dolayı müşterilerin beklemede olduğunu ve GSM ve 3G için sızma yapılabilecek bir çözüm arayaşı içinde olduğunu söylemiştir. Bu tarihin önemi ise Gezi Parkı protestolarının yaşandığı bir dönemin içinde olması, diğer taraftan da Altuğ B.’nin Türkiye’de yaşanan olaylara gönderme yapmasıdır. Gezi Parkı protestolarında mobil iletişimin çok yoğun olarak kullanıldığı dikkate alındığında, btt’nin kimin için bir GSM/3G gözetim ve sızma arayışı içinde olduğunu da söylemek güç.

K.T. ise (322642, 545817) ilk olarak Kamil Y. aracılığıyla 06/05/2015 tarihinde HackingTeam ile iletişime geçmiş ve e-postasında hükûmet ve özel sektör ile güçlü ilişker içinde olduklarını, Intelligence Support Systems (ISS) fuarında yer alacaklarını ve kendileriyle pazar fırsatlarını konuşmak istediklerini söylemiştir. 04/06/2014 tarihli yeni e-postasında ise Emniyet Genel Müdürlüğü’nün istihbarat birimine HackingTeam’in RCS Galileo ürününü sunmak istediklerini belirtmiştir.

I.D.S.’ten A. Serkan D., ilk olarak 11/03/2015 tarihinde “Business Relations” konulu e-posta (375772, 314134, 350936) ile iletişime geçmiştir. Bu e-postada kendilerinin görüntü, gece görüşü, UAV, AUVIS ve balistik çözümleri sunduklarını, hükûmet ile güçlü ilişkilerinin olduklarını, emniyet için çözümler aradıklarını ve -HackingTeam’in- VoIP monitörleme ve çözüm sunan yazılıma sahip olduğu teknik konularda bilgi alış-verişi aradığını belirtmiştir. VoIP; kısaca sesli iletişime konu olan teknolojilerin Internet protokolleri üzerinden gerçekleştirilmesine denilmektedir. Bunlara, Internet telefonu, genişbant telefon hizmetleri, faks, SMS, sesli mesaj gibi servisleri içermektedir.

Diğer e-postalar incelediğinde (340338, 375543, 377667, 1055568, 145606, 23965, 378914, 604917) ise M.T. (muhtelemen haber bülteni üzerinden), Türkiye’de düzenlenen bir fuar alanı (doğrudan HackingTeam ile iletişim) ve bir teknokent (iç yazışmalar HackingTeam klasörlerinde) HackingTeam’i birçok ülkenin ve savunma endüstrisinden büyük firmaların yer aldığı IDEF 2015’e davet edilmiş ve ısrarla büyük bir pazardan, pazardaki karar sürecinde etkileyici konumda olan büyük savunma endüstrisi firmaların olduğu söylenmiştir.

Şimdi soruyoruz:

Gezi Parkı protestoları döneminde neden GSM ve 3G’ye sızmak için HackingTeam ile kimin için çözüm arama yoluna gitmiştir?
Emniyet birimleri için VoIP üzerine HackingTeam’den herhangi bir çözüm temin etmiş midir?
Davetleride gayri ahlaki ve kötücül yazılımlar üreten bir şirketi 2014’te Ankara’da düzenlenen Cyber Security Conference & B2B Meetings’e ve IDEF 2015’e davet ederken bir ön çalışma yapılmış mıdır? Yapılmamışsa, Türkiye onlar için önüne gelenin satış yapabileceği bir pazardan mı ibarettir?

Tagged akp, btk, emniyet, hackingteam, tib

Jul 10 2015

Leave a comment

Düşünce, Güvenlik

HackingTeam Dosyası – I

HackingTeam ile ilgili olarak ilk 23 Şubat 2014 tarihinde CitizenLab tarafından yazılmış iki akademik çalışmanın Türkiye ayağını ve bu konuyla ilgili yazılmış ilk Türkçe makale olan “İzi Sürülemeyen” Casus Yazılım ve Türkiye’de bahsetmiştim. Fakat, bu makale yayınladığım dönemden HackingTeam’in hacklenip belgelerin ortalığa dökülmesine kadar olan 1 yılı aşkın süredir hiçbir dikkat de çekmemişti. İçeriğinde ise Türkiye’yi IP bilgilerini de dikkate alarak RCS’yi kullanma ihtimali yüksek ülkeler içerisinde olduğunu söylemiştim fakat, sızdırılan yazışmaları incelediğimde bu konunun ne kadar derin ve kapsamlı olduğunu da görmüş bulunmaktayım. Yaman Akdeniz hocamın da çağrısını dikkate alarak yeni bir HackingTeam dosyasını, kendi çalışma alanım içerisinde başlatıyorum. Bu ilk dosyada “RE: R: R: Ref: Turkish National Police, US Department of Commerce Certified Trade Event: EMEA Intelligence 2011, Turkey” e-posta yazışmalarının bir analizini bulacaksınız.

Türkiye’de ve kendi tanımlarıyla uluslararası bir istihbarat, adli bilim ve gözetim teknolojilerinin tanıtımı ve konferanslarının düzenlendiği bir fuar düzenlenmektedir. Bu fuar BTK (Bilgi İletişim ve Teknoloji Kurumu) sponsorluğunda ise her sene Ankara’da yapılmaktadır. Bu fuarın yöneticisi ise Tolga G.’dir. İlk olarak 2011 yılında HackingTeam ile iletişime geçen Tolga G., fuarın sadece Türkiye pazarından değil Avusturalya, Hong Kong, Israil, Amerika, İngiltere, Orta Doğu ülkeleri, Güney Doğu Asya ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri gibi birçok ülkeden katılımcıyı içerdiğini belirtmiştir. Ayrıca, Türkiye’nin güvenlik donanım ve servislerine 2009 yılında 3.63 milyar dolar, fiziksel güvenlik servislerinin yaklaşık 3 milyar dolar, elektronik güvenlik metodlarına 450 milyon dolar, ve nakit olarak transfer ücretlerine ise 180 milyon dolar yatırım yaptığını ve Türkiye’nin çok cazip bir pazar olduğunu vurgulamaktadır.

HackingTeam’in pazarlama müdürü Marco B., bu e-postaya katılımcı olarak ilgilendiklerini, mevcut bir yer olup olmadığını ve konuyla ilgili olarak detaylı bilgi istediğini söylerek cevap vermiştir. Tolga G., hangi katlarda boş yer olduğunu belirtirken özellikle ikinci katta, popüler markaların bulunduğu yeri önermiştir. HackingTeam’den gelen yeni yanıtta ise Tolga G. ve HackingTeam arasında yaşanan bir telefon konuşmasına istinaden teşekkür edilmiş, devamında HackingTeam fuarda verecekleri konferansın zamanını Emniyet Genel Müdürlüğü’nün vereceği konuşmadan önce mi sonra mı olacağını sormaktadır. Devamında Tolga G., en büyük alıcıları olabilecek BTK genel müdürünün yer alacağı günü ve gene aynı günde ikinci ve üçüncü en büyük alıcı olabilecek Emniyet Genel Müdürlüğü ve emniyete ait istihbarat servisinin de bulunacağını fakat, konuşmalarını ise ikinci gün yapacaklarını vurgulamıştır.

Bu açıklamalar doğrultusunda konferans günü seçen HackingTeam, RCS teknolojileriyle ilgili olarak hangi sistemleri ve donanımları hedef aldığına dair detaylı bir e-posta atmıştır. Dikkati çeken bir başka nokta ise HackingTeam’in RCS’yi “The ULTIMATE WEAPON for attacking and covertly monitoring PCs and Smartphone”, Türkçesi bilgisayarlara ve akıllı telefonlara saldırmak ve gözetlemek için GERÇEK SİLAH olarak belirttiğidir. Açıkçası, bu teknolojinin satıldığı rejimlerde öldürülen aktivistler, gazeteciler ve birçok masum insan da gözönüne alındığında gerçekten de bir silah olduğu kolaylıkla söylenebilmektedir. Ayrıca, kendilerine özel görüşmeler yapabilecekleri bir odanın ayarlanıp ayarlanamadığını ve ücretini soran HackingTeam’e yanıt olarak “potansiyel müşterilerinize de davetiye göndermek ister misiniz?” diye yanıt veren Tolga G., devamında sağlayacakları odadaki Internet bağlantısının güvenli olduğunu, binanın eski askeri bir bina olduğunu (Harbiye Müzesi), diğer taraftan da özel odalar için de indirim yaptığını söylemiştir.

Ziyaretçilere giden davetlerin Internet üzerinden ve hepsinin bir barkota sahip olduğunu söyleyen Tolga G.’ye cevap olarak Hacking Team, Ahmet K., Emniyet Genel Müdürlüğü, Thomas S., Banu L. ve dil asistanı için davetiye istemiştir. 2012 yılındaki konferans için iletişme geçnen Tolga G., Türkiye’de (yasal ama son derece tartışmaya açık) dinlemelerin başka bir istihbarat servisine geçtiğini, artık en yüksek teknoloji ve otoriteye sahip olan kurumun BTK olduğunu ve aynı fiyatlardan ücretlendirme yapacaklarını söylediği yeni bir katılım daveti yollamıştır. Fakat, HackinTeam bu sene katılamayacaklarını belirtmiş, Tolga G. de cevap olarak 2013 yılında görüşmek dileğiyle diyerek son bir cevap vermiştir.

Anlaşılan o ki, BTK Türkiye’deki her türlü haberleşme sistemlerinde abone bilgilerini yasal –yasalara aykırı– olarak izleyebilen, en yüksek teknolojiye ve otoriteye sahip kurum halini almaya 2012 yılında başlamış ve artan bir ivmeyle de devam ettirmiştir. Diğer taraftan, Emniyet Genel Müdürlüğü, muhtmelen HackingTeam ile yapmış oldukları görüşmede RCS teknolojisi satın almaya karar vermiş ve bugüne kadar toplamda sivilleri gözetim altında tutabilmek için 440 bin Euro para harcamıştır. Hukuka aykırı olarak yapılan dinlemeler ise konun bir başka boyutunu daha ortaya koymaktadır. Çünkü Tolga G., özellike dinleme yapacak istihbarat servisinin değiştiğini ve en yetkili kurumun da BTK olduğunu e-postasında belirtmiştir.

Sonuç olarak, yasalara aykırı ve hukuki hiçbir dayanağı olmayan, tamamen kötücül ve dünya çapında birçok masum insanın öldürülmesine yol açan ve kendini silah diye tanıtan bir teknolojiye, Türkiye’yi pazar olarak sunan ve farkında olmadan da dinlemelerin ana kaynağını e-postalarında belirten bir isim olmuş Tolga G. Gizli görüşmelerde neler konuşulduğu ve neler için el sıkışıldığı ise ayrı bir konu. Tüm bunların sonuçları iste yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı bile.

Tagged akp, btk, emniyet, hackingteam, tib

Jul 09 2015

Leave a comment

Düşünce, Rapor, Siyaset

Türkiye’de Internet Sansürünün Son 6 Yılı

Bu çalışma, 2007’de çıkan 5651 sayılı kanun ile Türkiye’de Internet sansürünün genel hatlarıyla ne noktaya geldiğini, sansürlemede gerekçe olarak gösterilebilecek ve literatür tarafından kabul edilmiş kategoriler ve içerikler çerçevesinde belirlemek ve ileri çalışmalar yapacak olanlara bir klavuz olmaktır. Türkiye’de 07.07.2015 tarihi itibariyle sansüre maruz (engelleme yerine yazıda sansür kelimesi tercih edilmiştir) kalmış “bilinen” 81530 web sitesi bulunmakta, TİB’in 2009 yılından bu yana bilgi vermeyi kesmesi ile gerçekte kaç web sitesinin sansürlendiği tam olarak belirlenemektedir. Fakat, 2008 yılından bugüne gerçeğe en yakın verilerin bulunduğu Engelli Web, bu web sitelere ait karar tarih, alan adı, karar makamı ve karar noları yayımlamaktadır. Tüm bu veriler doğrultusunda hazırlanan bu çalışma, Türkiye’de en çok sansürlenen kategorilerin ve (yüzeysel) içeriklerin, sansürlemede kullanılabilecek yöntem veya donanımların neler olabileceğine dair ön bilgiler sunarken, basit ve tartışmaya açık bir önerme mantığı üzerinden istatistiksel olarak sonuçlar sunmaktadır.

Veriye Ulaşım

Çalışmanın temel veri kaynağı Engelli Web veri tabanıdır. Bununla birlikte, kendi tanımlarıyla; “Türkiye’deki internet sansürünün boyutunu gözler önüne serme amacıyla 2008 yılında kurulan Engelli Web, erişime engellenen web siteleri, IP adresleri ve URL/nesne tabanlı erişim engellemelerini detaylarıyla birlikte listelemekte ve istatistiğini yayınlamaktadır.” Engelli Web, site üzerinde yayımlamış olduğu sansürlenen web siteleri bir JSON üzerinden sayfa başına 25 veya en fazla 50 girdi ile listeler halinde paylaşmaktadır. Bu listelerden 0, kategorisel ayrım yapmadan sansürlenen tüm web sitelerini içermekte ve bu yaklaşık 07.07.2015 tarihi itibariyle 2009’dan bu yana –tarih bilgisi içermeyenler dahil– 81530 web sitesine ve 1632 sayfaya denk gelmektedir.

İlk olarak, bu sayfaları çekebilmek için basit bir Bash betiği yazılmıştır. Bu betik, sayfaları JSON formatını bozmadan ve otomatik olarak aktarılmasını sağlamaktadır. İkinci olarak, oluşturulan 1632 JSON dosyasının daha iyi analiz edilebilmesi ve verilerin okunurluğunun artırılabilmesi için CSV formatına dönüştürülmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, birden fazla CSV dosyası ile uğraşmanın zorluğu da dikkate alınarak bütün JSON dosyaları bir başka Bash betiği ile tek bir JSON dosyasına dönüştürülmüştür. Fakat, birleştirilen JSON dosyalarının toplam boyutunun 16mb’ı aşması ve JSON’dan CSV’ye aktarılmasında ortaya çıkan kodlama hataları ile çevrimiçi çözüm aranma yoluna gidilmiştir.

Son olarak, kodlama hataları ve dosya boyutuna rağmen çevrimdışı denemeler sonucunda JSON’dan CSV’ye dönüşüm için en iyi çevrimiçi çözümün https://json-csv.com * web sitesinde olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan, dönüşüm aşaması bu web sitesinin ücretsiz üyelikler için günlük 1mb’lık sınırına takılmıştır. Web site yönetimine e-posta üzerinden çalışmanın içeriği anlatılarak herhangi bir ücret ödemeden üyelik hesabı açılması sağlanmıştır. Dönüşüm sonucunda, toplam 76578 web sitesi ve bilgileri alınmış, yaklaşık 5000 web sitelik eksikliğin nedeni ise bulunamamıştır.

Verilerin Sınıflandırılması

Toplumlar, ifadeleri her zaman sakıncalı ve kabul edilebilir olarak ikiye bölmüşlerdir. Bilgi akışını sınıflandırmak içinse Internet, bu tartışmayı kategoriler üzerinden keskinleştirmiştir (Crandall, R., J., Zinn, D., Byrd, M., Barr, E. ve East, R. 2007). Verilerin daha iyi analiz edilebilmesi ve daha anlaşılır kılınabilmesi için kategoriler ve kategoriler için de içerikler belirlenmiştir. Bu kategoriler (Faris, R., ve Villeneuve, N. 2008):

Siyaset ve Güç
Sosyal Normlar ve Ahlak
Ulusal Güvenlik
Ekonomik Çıkarlar ve Telif Hakları
Ağ Araçları
Diğer

Siyaset ve Güç: Otoriter ve baskıcı rejimlerde iktidarın muhalefeti baskı altında tutması için uygulanan sansürleri içermektedir. Bunlar, siyasi bloglar, dini siteler, silahlı/silahsız örgütler, sırları ifşa eden siteler, haber siteleri gibi çeşitli içerkleri barındırmaktadır.

Sosyal Normlar ve Ahlak: Toplumsal normlara uymayan veya baskıcı rejimlerde zorla dayatılmaya çalışılan ahlaka aykırı sitelere uygulanan sansürleri içermektedir. Bunlar, erotizm, pornografi, fetiş, LGBT, kumar, şiddet, nefret söylemi, siyasi taşlama gibi çeşitli içerkleri barındırmaktadır.

Ulusal Güvenlik: Birçok işletme, hükûmet ve birey daha derin bir güvenlik sağlayabilmek ve kendilerini zararlı yazılımlardan koruyabilmek veya hack saldırılarıyla mücadele edebilmek veya aşırı radikal gruplar için sansür uygulamaktadır. Bu siteler, dünya’da Müslüman Kardeşler’den sızıntı sitesi Wikileaks’e veya hack gruplarına kadar çeşitli içerikleri barındırmaktadır.

Ekonomik Çıkarlar ve Telif Hakları: Ucuz Internet üzerinden telefon hizmeti (VoIP), dosya paylaşımı, P2P siteleri, müzik paylaşımı, vergi dışında kalan bahis siteleri gibi çeşitli içerikleri barındırmaktadır.

Ağ Araçları: Sansürü aşabilmek için anonimlik araçları, proksiler, VPN, blog siteleri, sosyal medya siteleri, çevrimiçi oyun siteleri, tercüme siteleri, hosting siteleri, e-posta sağlayıcıları, arama motorları ve medya paylaşım siteleri gibi çeşitli içerikleri barındırmaktadır.

Diğer: Yukarıda bahsedilen içeriklerin dışında kalan, zamanında sansürlenen ama sansürlenmesiyle ilgili olarak kesin bir fikre varılamayan siteleri içermektedir.

Veriler kategorilendirildikten sonra içeriklerinin belirlenmesi için sansürlemede kullanılan filtreleme mantığına benzer bir önerme mantığı kullanılmıştır. Bu örneme mantığının temel prensibi aşağıdadır.

Eğer alan adı α içeriyorsa, β kategorisinde ve γ içeriğine sahiptir.
α => β ˄ γ

Bu önerme ile ilgili çeşitli örnekler verilmek gerekirse:

Eğer alan adı “porn” içeriyorsa, “sosyal normlar ve ahlak” kategorisinde ve “pornografik” içeriğe sahiptir (porn => sosyal normlar ve ahlak ˄ pornografik).
Eğer alan adı “gay” içeriyorsa, “sosyal normlar ve ahlak” kategorisinde ve “LGBT” içeriğe sahiptir (gay => sosyal normlar ve ahlak ˄ LGBT).
Eğer alan adı “mp3” içeriyorsa, “ekonomik çıkarlar ve telif hakları” kategorisinde ve “paylaşım” içeriğine sahiptir (mp3 => ekonomik çıkarlar ve telif hakları ˄ paylaşım).

Sansürlenen 76578 web sitesini tek tek inceleyerek kategorilendirmek çok uzun bir zaman alacağı için temel bir mantık üzerinden hareketle otomize edilmiştir. Fakat, bu yöntem çeşitli kısıtları ve belirli bir düzey hata oranını da beraberinde getirmektedir. Örneğin, http://luxor.com sitesi Las Vegas’ta yer alan ve MGM‘e bağlı bir kumarhane/oteldir. Fakat, sansürlenen web siteler içerisinde yer almaktadır. Diğer taraftan, çevrimiçi bir kumar hizmeti de vermemektedir. “Lux” kelimesi üzerinden bir sansüre maruz kaldığı düşünülmektedir ama bunun %100 bir kesinliği de bulunmamaktadır.

Kısıtlar daha da detaylı incelenmek istenirse; yukarıda kurulan önerme mantığı, sansürün arkadasında yatan nedeni tam olarak ifade etmenin karşılığı olmayabilir. Bununla birlikte, siteler kategori ve içerik olarak sınıflandırılsalar bile artık hizmet veriyor, sunucuyla erişim sağlanmıyor da olabilir. Hatta, buna rağmen sınıflandırılmış bile olabilmektedirler. Tüm bunları daha anlamlı hale getirebilmek için sonuçlar doğrultusunda, belirli bir örneklem grubunun içerikleri %95 güven aralığında ve %5 hata payı ile elle kontrol edilmiştir. Diğer taraftan, yazının başında da belirtildiği üzere %100 doğru ve çok kapsamlı bir analiz sunmaktan ziyade, genel sansür kategorilerinin ve bu kategorilere giren içeriklerin Türkiye’deki ön çalışmasını oluşturmaktır.

Kategori Analizi ve İstatistiksel Sonuçları

Elde edilen veriler doğrultusunda, Türkiye’de sansürlenen sitelerin kategorik olarak dağılımı aşağıdadır.

07.07.2015 itibairyle, siyaset ve güç kategorisinde toplam 140, sosyal normlar ve ahlak kategorisinde 71064, ulusal güvenlik kategorisinde 12, ekonomik çıkarlar ve telif hakları kategorisinde 3350, ağ araçları kategorisinde 25, bu kategorilerin dışında kalan 14 ve artık çevrimdışı (erişilemeyen, alan adı süresi dolan, silinen) 1963 site tespit edilmiştir. Bununla birlikte, sansürlenen websiteler sosyal normal ve ahlak kategorisi dışında kalan tüm kategorilerde toplam %7.2’lik bir alanı kaplarken, sosyal normlar ve ahlak %92.8 gibi çok ciddi bir fark atmaktadır. Bu farkın temel nedeni 2009 ile Türkiye Internet deneyimini son derece derinden etkileyen filtre sisteminin kelime/URL tabanlı bir filtreleme sunmasıdır.

Siyaset ve Güç Kategorisi ve Sansürlenen İçerikler

Siyaset ve güç kategorisinde sansürlenen içerikler itibariyle, bloglar, dini siteler, forumlar, haber siteleri, 17 Aralık yolsuzluk sürecine dair ifşaların yapıldığı siteler, metin paylaşım sitesi, sosyalist örgütler, partiler, siyasi hivic siteleri, televizyon ve tarihe sahiptir.

İçerikler sayı itibariyle, 30 blog, 11 dini web site, 5 forum, 45 haber sitesi, 32 ifşa sitesi, 1 metin paylaşımı sitesi (http://pastebin.com), 7 örgüt sitesi, 1 parti sitesi, 1 siyasi hiciv sitesi (http://shockhaber.com), 4 TV (Roj TV, Halkınsesi ve Newroz), 3 resmi tarih dışında tarih anlatan site şeklindedir. Özellikle, Kürtçe haber sitelerinin yoğunluğu (yaklaşık 35 haber sitesi ve 3 TV kanalı) da dikkate değer başka bir bulgudur. İfşa sitelerinde ise ağırlık 17 Aralık yolsuzluk süreci sonrasıda ortaya çıkan anonim grupların paylaymış oldukları ses kayıtlarını veya milletvekillerine ait video kayıtlarını içermektedir. Pastebin.com’un sansürlenmesinde ise RedHack’in duyularını/yazı paylaşımlarını buradan yapması etkili olmuştur.

Sosyal Normlar ve Ahlak Kategorisi ve Sansürlenen İçerikler

Sosyal normlar ve ahlak kategorisi sansürlenen içerikler itibariyle, bloglar, alış-veriş siteleri (sex-shop), çizim (anime, manga, hentai vb.), erotik siteler (erotik hikayeler vb.), eşlikçi hizmeti sitesi (eskort, masöz, jigolo vb.), falcılık, fetiş, hosting hizmeti (porno sitelere hosting hizmeti verenler), mizah siteleri (aynı anda erotik/pornografik -karma- içeriğe de sahip), ilaç tanıtım ve satış siteleri (cinsel, zayıflama vb.), LGBT siteleri (erotik, pornografik, forum, arkadaşlık vb.), cinsel içerikli bilgisayar oyunlara ait siteler, pornografi (video, porno yıldızlarının kişisel siteleri, listeler, gif, fotoğraf, bloglar vb.), şiddet teşhirciliği siteleri (gore), sosyal ağlar, tasarım sitesi, uyuşturucu satış siteleri (marijuana -çoğu ülkede uyuşturucu olarak değerlendirilmese bile temel mantık Türkiye-) ve zoofili siteleridir.

İçerikler sayı itibariyle, 6 blog, 46 alış-veriş sitesi, 926 çizim, 747 erotik site, 2275 eşlikçi hizmeti sitesi, 2 falcılık sitesi, 322 fetiş temalı site, 2 hosting sitesi, 2 mizah sitesi, 56 ilaç tanıtım ve satış sitesi, 4155 LGBT sitesi, 72 cinsel içerikli bilgisayar oyun sitesi, 62346 pornografik site, 2 şiddet teşhirciliği yapan site, 9 sosyal ağ, 1 porno web sitesi tasarlayan site, 4 uyuşturucu satış sitesi ve 101 zoofili sitesini içermektedir. LGBT’nin özellikle pornografi içeriğinin dışında tutulmasının sebebi Türkiye’de sansürlenen web sitelerin özellikle sürekli artan nefret söylemleri ve şiddetle beraber LGBT içeriğin ağırlığını ortaya koyabilmek ve buna göre değerlendirebilmektir. Diğer taraftan, aynı mantıkla fetiş, zoofili, anime, manga ve hentai siteleri de bu yüzden pornografi altında yer almamaktadırlar. Penis büyütücü veya yasaklanan diyet haplarına dair satış sitelerinin yanında yasayla işletmelerin zorunlu web sitelerine sahip olmaları zorunlu tutulmuşken sex shoplara ait web siteleri (özellikle yerli) de sansüre maruz kalmıştır. Daha önce de belirtildiği üzere, pornografik sitelerin bu denli fazla çıkmasının nedeni kelime/URL tabanlı filtreleme sistemi ile listelerin daha kolay ve hızlıca sansürlenebilmesidir.

Ulusal Güvenlik Kategorisi ve Sansürlenen İçerikler

Ulusal güvenlik kategorisinde sansürlenen içerikler itibariyle bir hack grububa ait (RedHack) blogları ve sanatsal eserlerinin (çizim, 3d vb.) paylaşıldığı bir çevrimiçi topluluk sitesini (Deviantart) bulundurmaktadır.

Sansürlenen içerikler sayı itibariyle, 10 blog ve 2 sanatsal siteden oluşmaktadır. Sansürlenen 12 site de RedHack’e aittir.

Ekonomik Çıkarlar ve Telif Hakları Kategorisi ve Sansürlenen İçerikler

Ekonomik çıkarlar ve telif hakları kategorisinde sansürlenen içerikler itibariyle, bahis siteleri (yasal olmayan veya Türkiye’ye vergi vermeyen), bulut hizmeti veren siteler, alış-veriş siteleri, kütüphane siteleri (Scribd), foreks siteleri, ücretsiz forum kurulmasını sağlayan hosting sitesi, kumar siteleri, P2P (torrent vb.) paylaşım siteleri, ücretsiz SMS gönderilmesine olanak sağlayan siteler, sosyal ağlar ve canlı maç yayını yapan siteler içermektedir.

Sansürlenen içerikler sayı itibariyle, 864 bahis sitesi, 3 bulut hizmeti sitesi, 10 çevrimiçi alış-veriş sitesi, 2 çevrimiçi kütüphane (Scribd ve tr.scribd.com), 27 foreks sitesi, 1 hosting sitesi (ücretsiz forum servisi), 214 kumar sitesi, 14 P2P sitesi (torrent), 154 ücretsiz SMS servisi sitesi, 1951 paylaşım sitesi (çevrimiçi film, dizi, albüm, müzik paylaşımı vb.), 19 sosyal ağ (sohbet servisleri) ve 91 Internet üzerinden canlı maç yayını yapan sitelerdir. Bununla birlikte, foreks siteleri, Lig TV ile özellikle Blogspot‘a (Google araçlarına) uygulanan IP bazlı sansür, vergi vermediği için Türkiye’de yasal olmasına rağmen sansürlenen bahis siteleri, son olarak da çevrimiçi fim ve dizi servisi sunan sitelerin ekonomik çıkarlar ve telif hakları doğrultusunda engellenen sitelerin büyük bir ağırlığını oluşturduğu dikkati çekmektedir.

Ağ Araçları Kategorisi ve Sansürlenen İçerikler

Ağ araçları kategorisinde sansürlenen içerikler itibariyle, DNS hizmeti veren site, çevrimiçi oyunlar ve oyunlara ait hile yapılmasına olanak sağlayan uygulamalar, anonim olarak Internette gezinmeyi sağlayan proksiler, sosyal ağlar ve URL kısaltma servisleridir.

Sansürlenen içerikler sayı itibariyle, 1 DNS servisi, 16 oyun ve oyun hilesi sitesi (Ogame, KoXP vb.), 3 proksi (tunnel), 3 sosyal ağ (VK, digg ve MySpace) ve 2 URL kısaltma servisi (bit.ly ve dld.bz)’dir. Bit.ly TİB’in yapmış olduğu açıklamaya göre yanlışlıkla yaplımıştır fakat, aynı şekilde hizmet veren dld.bz de engellenen URL kısaltma servislerinden bir tanesidir. Burada yanlıştan çok, filtrelemede kullanılan listenin bu iki alan adını içermesi ve bit.ly’nin çok kullanılan bir URL kısaltma servisi olduğundan dolayı kamuoyunun dikkatini çekmesi ve hızlı bir tepki dalgasının oluşturulmasıdır. Diğer taraftan, aynı tepki dld.bz’de görülmemiştir.

Diğer Kategorisi ve Sansürlenen İçerikler

Diğer kategorisinde sansürlenen içerikler itibariyle, bloglar, hiçbir kategoriye giremeyen siteler (diğerin diğeri), otel ve siyasi parti sitesidir.

Kırılma Dönemleri ve Sansürlenen Site Sayısı

5651 sayılı kanun ile Internet sansüründeki ivmenin giderek hız kazanması ve seçici sansürden daha radikal bir sansüre doğru kayması beraberinde AKP hükûmetini bir içeriğin sansürlenmesinde daha hızlı ve kolay çözümler için yeni teknoloji arayışlarına itmiştir. Özellikle, 28 Mayıs 2013 tarihinde başlayan Gezi Parkı protestoları ve 17 Aralık 2013 tarihinde yapılan yolsuzluk ve rüşvet operasyonları ile iki büyük ve Türkiye tarihi açısından çok önemli kırılma dönemleri yaşanmıştır. Bu kırılma dönemlerinde sosyal ağların bir mesajın paylaşılmasında en etken araç olarak kullanılması, Internet üzerinde paylaşılan ve yolsuzluğa ait ses kayıtlarının veya görüntülerin en hızlı ve kolay şekilde engellenmesi istendiğinde yaşanan teknik yetersizlikler, 5651 sayılı kanunda yeni düzenlemeye gidilmesini yol açarken, basına da sansür ve gözetim araçlarının alınacağına dair haberlerin yansımasına neden olmuştur.

Bu dönemlerin daha iyi incelenmesi ve sansürlenen sitelerin istatistiksel verilerinin belirlenmesi de bu çalışmanın önemli bir basamağını oluşturmaktadır. Bu yüzden, Gezi Parkı protestoları için 28 Mayıs 2013 – 30 Ağustos 2013 ve yolsuzluk operasyonu için 17 Aralık 2013 – 24 Mart 2014 tarihleri inceleme aralığı olarak seçilmiştir.

28 Mayıs 2013 – 30 Ağustos 2013

Bu dönem aralığında toplam 3475 web sitesi sansürlenmiştir. Sansürlenen web sitelerine ait kategoriler, ekonomik çıkarlar ve telif hakları (125 web sitesi), siyaset ve güç (2 web sitesi), sosyal normlar ve ahlaktır (3225 web sitesi)’dir. 123 web sitesi ise çevrimdışıdır. Ekonomik çıkarlar ve telif hakları kategorisinde içerik olarak, 35 bahis sitesi, 6 çevrimiçi alış-veriş sitesi, 2 kumar sitesi, 57 paylaşım sitesi ve 25 ücretsiz SMS sitesini içermektedir. Bununla birlikte, siyaset ve güç kategorisinde içerik olarak, 1 tarih sitesi ve 1 dini site bulunmaktadır. Son olarak, sosyal normlar ve ahlak kategorisinde içerik olarak, 5 çevrimiçi alış-veriş sitesi, 66 anime, manga ve hentai sitesi, 134 erotik site (erotik hikayeler vb.), 156 eşlikçi hizmeti sitesi, 6 fetiş sitesi, 52 ilaç tanıtım ve satış sitesi (cinsel, diyet vb.), 108 LGBT sitesi, 5 cinsel içerikli oyun sitesi, 2681 pornografik site, 3 uyuşturucu sitesi (marijuana) ve 9 zoofili sitesini içermektedir.

Sonuçlar dikkate alındığında, dönemin hükûmetinin sahip olduğu filtreleme sistemi ve bu sistemin sahip olduğu anahtar kelime/URL listesi üzerinden içerik sansürlemeye devam ettiği gözlemlenmekte ve Internet üzerindeki hakimiyet ve baskı eksikliği dikkati çekmektedir. Bu dönem aralığında sosyal ağlardaki paylaşımları nedeniyle gözaltına alınanlar olsa da anlık ve hızlı bir sansür tepkisi veremediği, kontrolü altında bulunan medyanın (gazete, TV vb.) ise açık bir sansür uyguladığı gözlemlenmektedir. Buradan hükûmetin Gezi Parkı protestolarını ve protestolarda yaşananları ilk olarak kendi halkına duyurmak istemediği ve bunun için de Türkiye’de hükûmetin yaygın olarak başvurduğu TV’nin sansürlenmesi ve baskı altına alınmasını tercih ettiği -zorlama bir sonuç da olsa- söylenebilir.

17 Aralık 2013 – 24 Mart 2014

Bu dönem aralığında toplam 3645 web sitesi sansürlenmiştir. Sansürlenen web sitelerine ait kategoriler, ekonomik çıkarlar ve telif hakları (207 web sitesi), siyaset ve güç (9 web sitesi) ve sosyal normlar ve ahlak (3318 web sitedi)’dir. 111 web sitesi ise çevrimdışıdır. Ekonomik çıkarlar ve telif hakları kategorisinde içerik olarak, 14 bahis sitesi, 1 bulut servisi, 1 çevrimiçi kütüphane (Scribd), 20 foreks sitesi, 1 kumar sitesi, 141 paylaşım sitesi, 7 ücretsiz SMS servisi, 12 sosyal ağ (sohbet servisi) ve 8 Internet üzerinden canlı maç yayını sitesidir. Bununla birlikte, siyaset ve güç kategorisinde içerik olarak 1 TV (Halkınsesi TV), 2 blog ve 2 ifşa (yolsuzlukla ilgili olarak), 4 sosyal ağ (Twitter) sitesi bulunmaktadır. Son olarak, sosyal normlar ve ahlak kategorisinde içerik olarak, 2 çevrimiçi alış-veriş sitesi, 30 anime, manga ve hentai sitesi, 114 erotik site, 233 eşlikçi hizmeti sitesi, 9 fetiş sitesi, 2 ilaç tanıtım ve satış sitesi, 158 LGBT sitesi, 1 cinsel içerikli oyun sitesi, 2763 pornografik site ve 6 zoofili sitesini içermektedir.

Özellikle, yolsuzluğa dair bilgi, belge ve ses kayıtlarının yoğun olarak paylaşımında kullanılan Twitter, dönemin başbakanı Tayyip Erdoğan’ın 20 Mart 2014 tarihindeki Bursa mitinde “Twitter mivitır hepsinin kökünü kazıyacağız” çıkışıyla beraber toplamda 4 kez sansürlenmiştir. Diğer dikkati çeken bir nokta ise yeni 5651 sayılı kanun düzenlemesinin 15 Ocak 2014 tarihi itibariyle meclisten geçmesi ile Twitter, Şubat ve Mart 2014 tarihlerinde 4 kez sansürlenmiştir. Fakat, 17 Aralık 2013 ve 3 Şubat 2014 tarihleri arasında hükûmetin yasal ve teknik yetersizliği bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Bu aralık sonrası ise Soundcloud, Vimeo, Vagus.tv, T24 ve soL Haber portallarına yayılmaya başlayan bir sansür dalgası gözlemlenmiştir. Ardından Tayyip Erdoğan ve Bilal Erdoğan arasındaki telefon konuşması Youtube’a aktarılmış ve URL tabanlı engelleme yapılmış, dönemin cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün danışmanı olan Yusuf Gül’ün açıklamaları doğrultusunda Türkiye’deki Internet kullanıcılarının sadece metadata bilgilerinin paylaşılacağı söylenmiş ve 8 Ocak 2014 tarihinde Wikileaks’in paylaşmış olduğu tweetler ile Türkiye’nin URL tabanlı engelleme sistemi olan Netclean’i satın alacağına yönelik bilgiler paylaşıldı. Gene aynı dönemde Necdet Özel’in sosyal medyanın denetim altına alınması için bir yazılım alınması gerektiğine dair haberler de paylaşılmıştı.

Sonuç

Türkiye, Internet sansürü konusunda son 6 yılda sayısal olarak sürekli artan bir filtreleme sistemi ile Internet’i, mevcut iktidarın ahlak anlayışına göre şekillendirirken diğer yandan da bu yığınların içerisine fazla dikkati çekmeden çok çeşitli web siteleri ve servisleri de “yanlışlık” bahanesiyle eklemektedir. Özellikle, haberleri çıkan URL engelleme/filtreleme sistemleri de dikkate alındığında -muhtemelen bu donanımı ve hizmeti verenler tarafından- düzenli güncellenen bir liste üzerinden yığınlar halinde (özellikle sosyal normlar ve ahlak kategorisinde) siteleri sansürlemektedir. Öte yandan, Gezi Parkı protestolarında basını ve TV kanallarını baskı altında tutup sansürleme yolunu tercih ederken, 17 Aralık 2013 yolsuzluk operasyonu ile başlayan süreçte de en etkili doğrulama ve paylaşım ortamı olduğu için Internet’i baskı altında tutup sansürlemeye çalışmış ve 5651 sayılı kanununda radikal değişikliler yapma yoluna gitmiştir.

Diğer taraftan, Arap Baharı da dikkate alındığında, baskıcı rejimlerin Internet üzerinde bir sansür uygulamak yerine web siteleri ve bu web sitelere olan trafikleri monitörlemeyi tercih etmişler, diğer bir deyişle DPI ile gerçek zamanlı olarak trafiği analiz etmişlerdir. Öte yandan, bu monitörleme/analiz işlemleri için de çeşitli donanımlar satın aldıkları bilgisi sızdırılmıştır. İlerleyen süreçte ise bu ülkelerde radikal bir sansür döneminin başladığı ve devam ettiği bilinmektedir. Aynı şekilde Türkiye’ye bakıldığında, Gezi Parkı protestoları döneminde de benzer olarak Internet’i radikal bir şekilde sansürlemek yerine trafiğin analizi yoluna gidildiği, 17 Aralık 2013’ten sonra radikal bir sansürleme sitemine adım atıldığı Arap Baharı dönemine paralellik göstermektedir.

Ayrıca, sosyal normlar ve ahlak kategorisinin bu denli yüksek bir sonuç vermesinin temel nedeni listenin dışarıdan güncellenmesi ve genel olarak pornografi, zoofili, fetiş, LGBT vb gibi içeriklerin global olarak bu donanım/yazılım hizmeti alan ülkelerde de ortak olarak engellenmesinden kaynaklanmaktadır. Diğer taraftan, Türkiye’nin kendi iç sorunlarına dair içeriklerin sansürlenmesinde ilk aşamada pasif veya geç kalınmasının temel nedeni de bu olarak gözükmektedir. Çünkü, filtreleme sistemi bu içerikleri tarayamayacak veya bu sistemi Türkiye’de yönetenler tarafından URL’lerin elle girilmesi gerekecektir.

Akademi çerçevesinden bakıldığında ise ULAKBİLİM veya üniversitelerin kendi içinde nasıl bir sansür uyguladığı, hangi sitelerin neye dayanarak sansürlendiği veya veritabanlarında hangi akademik içeriklere sansür uyguladığının da herhangi bir verisi bulunmamaktadır. Bu konuda şeffaf bir bildirim de yapılmamıştır. Bununla birlikte, Orta Doğu’da yaşanan trajedi de dikkate alındığında şiddetin bu kadar teşhir edilmesine rağmen sansürlenen içeriklerde yer bulamaması da bir başka düşündürücü noktadır.

Bu çalışmanın daha anlamlı ve daha iyi sonuçlar verebilmesi için geriye yönelik daha derin taramalar yapılması ve sansürlenen içeriklerin ve sansürlenme nedenlerinin bir önerme mantığı üzerinden sınıflandırmak yerine tek tek araştırılması gerekmektedir. Sansürlenen site sayısının 90000’e yaklaşması ve birçok sansürlenmiş sitenin ise artık çevrimdışı veya silinmiş olması yüzünden de gerekçesinin tam olarak netleştirilememesi, bir diğer zorluk olarak gözükmektedir. Öte yandan, Türkiye’deki sansürlenen URL’lere dair bilgilerin bulunmaması, sansür bilgilendirmelerinin devlet kurumları tarafından kamuoyuyla paylaşılmaması da analizi (ve gelecek analizleri) rasyonellikten uzaklaştırmaktadır. Ama her şeye rağmen, genel hatlarıyla Türkiye’de uygulanan Internet sansürüne dair web sitelere ait veriler ışığında Türkiye’nin gelmiş olduğu noktayı, kırılma dönemlerinde izlemiş olduğu baskı ve sansür yollarını, temel kategoriler ışığında genel bir sınıflandırma yapılabileceği gibi teorik bilgilerin de ortaya konabileceği görülmektedir.

Son olarak, ileri çalışma yapmak veya mevcut veriyi tekrar analiz etmek isteyenler için ODT formatında hem yalın hem de işlenmiş haliyele yazının altında verilen bağlantıdan indirip incelenebilir.

Yalın veriler
İşlenmiş veriler
* Thank you so much Brendon! I wouldn’t make this happen without your great support!
Crandall, R., J., Zinn, D., Byrd, M., Barr, E. ve East, R., ConceptDoppler: A Weather Tracker for Internet Censorship, 2007.
Faris, R., ve Villeneuve, N., Measuring Global Internet Filtering, 2008.

Tagged 17 aralık, 5651, analiz, engelliweb, gezi olayları, porno, sansür, yolsuzluk

Jun 22 2015

Leave a comment

Düşünce, Siyaset

Sansürün PR Çalışması: Bir Analiz

Yıllar boyunca, Internet bilgi akışını demokratikleştirmiştir. Öte yandan, paralelinde, otoriter rejimler kendi çıkarları doğrultusunda bu akışı kısmen veya tamamen sansürleyerek kısıtlamışlardır. Sansürde uygulanan kural, sistem ve kapsam ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir (Nabi, Z., 2013). Sansür sistemleri ise baskıcı otoriter rejimlerle oto-sansürü ortaya çıkartmıştır. Oto-sansür, diğer bir ifadeyle kendi kendine sansür (self-censorship) bir bireyin kendini ifade etmekten alıkoymasına denilmektedir. Bu, yüzyüze konuşmalarda olduğu gibi sosyal medya sitelerinde de görülmektedir. Bu tarz alanlar üzerinde, oto-sansür eşsiz sebeplerden ortaya çıkabilmekte ya da sosyal medya üzerinden şiddetlenebilmektedir (Das, S. ve Kramer, A., 2013). Özellikle, Türkiye gibi seçici sansürden (düşük sayıda web sitesi ve konunun engellenmesi veya filtrelenmesi) 5651 sayılı kanun ile baskıcı sansüre evrilen bir ülkede, bireylerin herhangi bir düşünceyi hem yüz yüze hem de sosyal medya üzerinde özgürce ifade etmekten kaçınmaktadırlar. Diğer taraftan, sosyal medya üzerinde baskının şiddetlenmesi, kendini bu otoriter rejime ait hisseden bireylerin mevcut sansür kural, sistem ve kapsamlarından destek alarak keyfi yaptırımlarını da ortaya çıkartmaktadır.

Oto-sansürün daha da iyi anlaşılabilmesi için konuyla ilgili birkaç örnek verilmesi önemlidir. Sosyal medya sitesinde kendi gerçek kimliği –veya anonim- ile yer alan bir kullanıcı, kendini takip edenlerin veya bu topluluğun sosyal normlarına aykırı paylaşımlardan kaçınabilir veya spam yapmamak için bile peşpeşe bir şeyler paylaşmaktan kendini engelleyebilmektedir. Bir diğer örnek, Beykoz Ortaçeşme Bağüstü Camii İmamı Azmi Koç aracını sattığı kişiler tarafından dolandırılmış ve bir kafede arkadaşına “Beni dolandıran bu adamlar, hem hırsızlık hem dolandırıcılık yapıyor hem de elini kolunu sallayarak geziyor.” dedikten sonra aynı kafede bulunan iki kişi tarafından Cumhurbaşkanı’na hakaretten müftülüğe şikayet edilmiş ve sonra da meslekten ihraç edilmiştir. Son örnek, şiddetlenen baskının ne boyuta ulaştığını, bireylerin kamuya açık ortamlarda kendilerini ifade ederken neleri söylememeleri –sansürlemeleri- ve söylerlerse –sansürlemezlerse- başlarına neler gelebileceğinin bir örneğidir.

California Coastal Records Project, veritabanında California sahile ait binlerce fotoğraf barındıran ve ödüllü bir projedir. Bu fotoğraflardan bir tanesi de Barbra Streisand’a aittir. 2003 Şubat’ında Streisand, fotoğrafçı Kenneth Adelman ve çevrimiçi fotoğraf satış sitesi olan pictopia.com‘a gizliliğin ihlali gerekçesiyle 50 milyon dolarlık bir bir tazminat davası açmıştır. Davadan önce fotoğraf sadece altı kez indirilmiş, bunun ikisi ise avutkatlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Kamuya yansıyan yasal müdahale ile fotoğraf bir Internet fenomeni olmuş ve bir ayda 420.000 kez indirilmiştir. Aralık ayında ise dava kapanmıştır. Eğer, Streisand fotoğrafa bu denli ilgiyi çekmeseydi belki de fotoğraf çok daha az kişi tarafından bilinecekti. Ama onun bu hareketi ile istemeden kamuyu etkilemiş ve fotoğrafın reklamını yapmıştır. Bu, daha sonra kendi adıyla anılan paradoks olarak Streisand etkisi adıyla tarihe geçmiştir. Bununla birlikte, Streisand’ın açtığı davanın Internet ile herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır. Onun istediği, gizliliğinin ihlal edildiğini düşündüğü fotoğrafı ortadan kaldırmaktır. Öte yandan, tarihte ise çok daha önce ve aynı mantığa sahip Herostratus’un M.Ö. 356’da Artemis Tapınağı’nı yakması Streisand etkisine örnek olarak gösterilmektedir (Jansen, C., S. ve Martin, B., 2015).

Streisand etkisine ait dinamikleri daha iyi anlayabilmek için aşağıda beş önemli taktik bulunmaktadır. Bunlar:

Sansürün varlığını gizlemek (sansürü sansürlemek)
Sansür hedeflerini değersizleştirmek
Yalan söyleyerek, başkalarını suçlayarak, tesadüfleri azaltarak sansürü tekrar yorumlamak
Resmi kanalları kullanarak adaletin tecelli ettiğini göstermek
Bireylerin gözünü korkutmak

Streisand etkisi, Türkiye’de de birçok sansürde gözlenmektedir. Diğer taraftan, Streisand etkisi ile Barbra Streisand’ın aksine kendi reklamını bilinçi olarak yapmaya çalışan bireyler de görülmektedir. AKP’den milletvekili aday adayı olup seçilemeyen avukat Meltem Banko, ekşi sözlük üzerinde bazı girdilere aldırdığı erişim engeli önce sözlük, daha sonrada diğer sosyal medya kanalları üzerinden kendinden bahsettirmeye başlamıştır. Kişisel eski sitesine girildiğinde aşağıdaki resimde görülen bir içerik karşılamaktadır:

Bununla birlikte, eski kişisel site olan meltembanko.com, http://www.meltembanko.av.tr adresine doğru yönlendirilememiş olmalı ki tamamlanmamış veya düzgünce yayından kaldırılmamış sitesi hala aktiftir. Bu yüzden, her iki siteye ait iletişim bilgilerinin tutarlığı açısından aşağıda örnek olarak gösterilmiştir.

meltembanko.com whois bilgileri ise:

Domain Name: MELTEMBANKO.COM Registry Domain ID: 1719392561_DOMAIN_COM-VRSN Registry Registrant ID: GKG-C000034113 Registrant Name: Meltem Banko Registrant Organization: Banko Hukuk Burosu Registrant Street: Sezenler Caddesi No:10/12 Kat: 3 Registrant Street: Sihhiye Registrant City: Ankara ...

Bir bilişim hukuku avukatının web sitesinde yer alan ilk bilginin Internet’ten haber kaldırma olması, 5651 sayılı kanunun ne kadar büyük bir ifade özgürlüğü düşmanı olduğunun ve kişisel reklam olarak sunulabileceğinin bir göstergesidir. Diğer taraftan, 11 Haziran’da Twitter’da yer alan uyari_var ilk olarak aşağıdaki tweeti girmiştir:

Takip Önerim @MeltemBANKO takip ederseniz sevinirim…

— Dikkat Uyarı.!! (@Uyari_Var) June 11, 2015

20 Haziran tarihinde ise:

Avukat Meltem Banko'ya dün geceden beri atılan iftiraların tamamına yönelik yasal işlem başlatılacaktır.

— Dikkat Uyarı.!! (@Uyari_Var) June 20, 2015

girerek Meltem Banko hakkında yazılanlarla ilgili yasal işlem başlatılacağına dair bir uyarıda bulunmuştur. Bu, bir uyarıdan ziyade Twitter kullanıcılarına Meltem Banko hakkında oto-sansür uygulamaları için bir baskı aracıdır. Ayrıca, Streisand etkisini daha da çok artırabilmek için mesajın daha çok kişiye ulaşabileceği ve daha çok dikkat çekebileceği Twitter, tercih edilme sebebi olarak gözükmektedir. uyari_var hesabı, parayla satın alınmış ve muhtemelen belirli bir algoritma ile otomatik mesaj gönderen bir hesap gibi durmaktadır. Gerekçesine gelince, bu hesaba ait 24 gün öncesine ait bir tweet aşağıdadır:

2 yıl öncesine ait iki tweet ise:

Görülen o ki, bu hesap bir bireysel hesaptan zaman içerisinde bir reklam hesabına dönüşmüş, daha sonra kullanıcıları oto-sansür yapmaları için baskı uygulayabileceği bir bot halini almıştır. Dahası, uyari_var hesabı seri olarak Twitter kullanıcılarına “Avukat Meltem Banko hakkında yazdığınız hukuka aykırı iletiyi silmediğiniz takdirde hakkınızda yasal işlem başlatılacaktır!” şeklinde tweet göndermektedir.

Bununla birlikte, atılan bu tweetlerin kullanıcıların hangi tweetlerine istinaden söylendiğine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Hesap, Meltem Banko ile ilgili paylaşımlarda bulunanlara veya bir havuz içerisinde toplanan hesaplara belirli bir algoritma ile bunu göndermektedir. Açıkçası, tweetlerde geçen “Meltem Banko“, uyari_var hesabını bu içeriğe sahip tweet’i gönderen kişiye otomatik cevap attığı görülmektedir. Böyle bir şeyin oluşumunun ardında yatan ise; otoriter bir rejim altında paramparça edilmiş ifade özgürlüğünün, 5651 sayılı toptan sansürcü ve baskıcı yasayla beraber kendini rejime yakın veya parçası hissedenler tarafından ucuz bir PR’a –reklam aracına– dönüştürülmesidir. Bunun için de Streisand etkisi temel alınmış, ama Streisand davasının Internet’le bir ilgisinin olmadığı da unutulmuştur. Diğer taraftan, yukarıda saymış olduğum taktiklerden bireylerin gözünü korkutmak yapılanlarla doğrudan ilişkilidir. Hesabın parodi/troll hesap olup olmadığı da kesin değildir. Elbette, bu yönde olduğu iddia edilebilir fakat, neden 2000+ RT alan bir hesap 30 günde tüm eski tweetlerini silip böyle bir bot hesabına dönüşmüştür, belki de en doğru cevabı bunun sonucu verecektir. Ancak, Streisand etkisi hesabın troll veya gerçek hesap olup olmadığından etkilenmemektedir. Dolaylı veya doğrudan bir reklam aracı olarak kullanılmaktadır.

Kötü bir sosyal medya yönetimi, ilk olarak bir hesabın geçmişe yönelik tweetlerinin silinse bile sosyal medyayı arşivleyen başka sitelerden takip edilebileceğini atlamaktır. Tıpkı, uyari_var hesabına ait olan eski tweetlerin basit bir aramayla ortaya çıkabileceği gibi. Öte yandan, bir bilişim hukuku avukatının anayasayla doğrudan çelişen (basın hürdür sansür edilemez) Internetten haber kaldırmayı bir yetenek olarak sunması, kendi adından söz ettirebilmek için basit hesapların peşinden koşabilmesi (örneğin, ekşi sözlük’te girdileri mahkeme kararı ile sildirmek), ve tüm bunları bireylerin kendilerini oto-sansüre almaları için bir baskı aracına dönüştürebilmesinin ve bireylerin gözünü korkutarak sansür yoluyla yapmasının hiçbir kabul edilebilir yanı bulunmamaktadır. Bir bilginin doğruluğu veya yanlışlığı günümüzde Internet üzerinden çok hızlı bir şekilde gerçekleştirilir –bilim etiği de bunu söylerken-, ve birey kendisi hakkında ortaya atılan iftiralar için kamuoyuna duyuruda bulunabilmek veya kendi kişisel web sitesinde bu iddiaları çürütülebilmektedir. Fakat, tüm bu mantıksal yollar yerine, reklam amacıyla sansürü de kullanarak çok daha yanlış bir yol tercih edilmiştir. Meltem Banko’nun demokrasiden fersah fersah uzak ve anlamından bi’haber olduğu ortadadır. Demokrasi, fikirlerini beğenmediğin, kabul etmediğin, nefret ettiğin veya azınlıkların, zayıfların, şeytanların kendilerini en az senin kadar özgürce ifade edebilecekleri, eleştirebilecekleri –ve haber paylaşabilecekleri– bir anlayıştır.

Tüm bu analizle birlikte Streisand etkisin beş taktiği de dikkate alındığında, sansürün Türkiye’deki yaygın ve iyice yerleşmiş kullanımı, bilim etiği çerçevesinde kırılacak ve demokrasiden uzak her birey de demokrasinin ne anlama geldiğini istese de istemese de öğrenecektir.

Nabi, Z. The Anatomy of Web Censorship in Pakistan, 2013.
Das, S., ve Kramer, A. Self-Censorship on Facebook, 2013.
Jansen, C., S. ve Martin, B. The Streisand effect and censorship backfire, 2015

Tagged 5651, azmi koç, barbra streisand, bot, demokrasi, dikkat uyarı, internet, kendi kendine sansür, Kenneth Adelman, meltem banko, oto-sansür, otosansür, pr, sansür, streisand etkisi, twitter, uyarı var

Jun 14 2015

Leave a comment

Düşünce

ISENGARD – Anadolu’da Muhafazakâr Talan ve Bilanço

Gelin Türkiye’de son on yılda gerçekleşmiş çevre ve kültür katliamlarının bilançosunu birlikte çıkartalım. Bu projenin tamamlanması için maddi desteğe ihtiyaç vardır. Maddi yardımda bulunmak için lütfen buraya tıkayın.

[youtube width=”560″ height=”315″]http://www.youtube.com/watch?v=I0h5gvNnWTE[/youtube]

T.C. Anayasası’nın 169. Maddesine göre; “Devlet, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır. (…) Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasî propaganda yapılamaz.” Peki on yılı aşkın süredir yürütmenin başı olanlar, anayasayı nasıl bu kadar açık ihlal edebiliyor ya da kendilerine bu yasa dışı gücü veren kalabalıklara neyi vaat ediyor?

Dış borcumuz kalmadı palavrasını bir kenara bırakırsak her yıl katlanarak artan cari açığı kapatacak en mantıklı çözümün; üretmek olduğu apaçık ortada. Gel gelelim hükümetin pompaladığı kontrolsüz üreyin propagandası dışında tükettiğimizin yarısını dahi üretecek durumda değiliz. Öyleyse çığ gibi büyüyen cari açığı kapatmanın tek bir yolu var: satacak yeni öz kaynaklar… kamu hizmeti gören, tekel nitelikli mal ve hizmet üreten en stratejik kurumları yani telekom, tüpraş, elektrik ve doğal gaz dağıtım şirketlerini bile özelleştirip piyasaya finansman sağlayarak, ekonomik krizi öteleyen AKP hükümetinin elinde kalan son sermaye ne yazık ki; ormanlarımız.

İstanbul ormanlarını doğrudan konut projelerine açmak yasal değil ancak hükümet, sabırla bekledi ve 2003-2013 yılları arasında ihale yasasını sermayedarlarına peşkeş çekebilecek şekilde tam 29 kez değiştirdi. Sonra da cebine ateşin düşmediğini sanan ve muhafazakar gururu okşanarak dünya liderliği hezeyanı yaşattığı seçmenine çılgın
projeler denen katliamları duyurdu. Seçmen mışıl mışıl uyurken bu projelerin yapılacağı araziler, inşaat ya da emlak işiyle alakasını çözemediğimiz bisküvi üreticisi, banka ya da medya uzantıları olan holdingler tarafından köylülerin elinden yok pahasına satın alındı. Bu şirketlerin de ortak noktaları akp hükümetine olan yakınlıklarıydı.

Anadolu’nun öz kaynaklarının talan edilmesine ve bu yağmanın yaşam alanlarına uzanmasına karşı koyan yani tezgahlarına çomak sokan herkesi darbeci hatta terörist ilan eden hükümetin yatırım ve kalkınma olarak sunduğu projelerin kamu yararına çıkartılmadığı gün gibi ortada… Örneğin Üçüncü Köprü ve Kuzey Otoyolunun yapılmasına sebep
gösterilen transit geçişlerin İstanbul trafiğine olan yükü yalnızca yüzde üç… Yani İstanbul’un trafik soruna getirilecek yalnızca yüzde üçlük bir iyileştirme için şehrin alt üst olmuş doğal dengesini ayakta tutan son yeşil alan katledildi. Sadece otoban yapılabilmesi için kesilen bir buçuk milyon ağacın havadaki yüz binlerce ton tozu ve karbondioksiti tuttuğunu, devasa bir alandaki yeraltı sularını toparladığını düşünürsek Kuzey Marmara Otoyolu’nun öyle çok da uzak olmayan bir gelecekte İstanbul’a çok pahalıya patlayacağını öngörmek hiç de zor değil.

Başlangıçta sadece üçüncü köprü ve üçüncü havaalanı arasında kurulacak bir otoyol inşaatı olarak duyurulan projedeki kıyımın boyutları ortaya çıkınca tam manasıyla bir rant ve talan hareketi olduğu çok net görülmeye başlandı. Öyle ki İstanbul’un kuzeyini her iki yakada bir uçtan diğerine kesen inşaat sahası, eni 500 metre ile 1500 metre arasında değişen devasa bir yarığa dönüştü. Buraya sadece yol yapılmayacağı, ihaleler ile satışa çıkartılacağı ve yandaşlara peşkeş çekileceği haberleri ise çok gecikmedi. Henüz proje başlamadan pay edilen bölgeler bir yıl boyunca özenle ve kuralsızca ağaçlardan yavaş yavaş arındırıldı. Böylece yol inşaatının hemen yanında bulunan ve orman vasfı birer birer seyreltilerek yitiren alanların fundalık ilan edilmesi dolayısıyla ranta katılması sağlanmış oldu. Bölge köylerde yaşayan çiftçi, hayvanlarının yanlışlıkla Belgrad ormanına ya da Havaalanı inşaatı sahasına girmesi durumunda beş bin liradan başlayan cezalarla karşılaşırken, seyreltilen orman sahasına girmesi ve yıkılan ağaçları kesip toplaması yani delilleri ortadan kaldırılması serbest bırakıldı. Çok daha vahimi, inşaat alanından çıkan hafriyat kıyılara yakın yerlere taşınıp yığılarak boğaz manzaralı yapay sırtlar oluşturmak için kullanıldı. Yani hafriyat ihalesini alan holding bir yandan da lüks site ve villalar yapmak için aldığı arazilerin ederini katbekat arttırmak adına bölgenin doğal yer şeklini dahi bozdu.

Ne yazık ki bu katliamlar sadece İstanbul’la sınırlı değil. Ekonomik istikrar sağlamak adına Türkiye’nin doğal ve kültürel güzellikleri yandaş gruplara pay ediliyor. Her yeni gün, çevreye etkisi felaket düzeyinde olan HES’ler, maden sahaları, taş ocakları veya vizyonsuz yöneticilerin rant kapısı olan başka felaketler ortaya çıkıyor.

Finike’de, dünya mirası olarak kabul edilen ve koruma altında olduğu için köylü bir tek dalını kırsa hapis cezası verilen sedir ağaçları, taş ocakları tarafından göz göre göre kökünden kesilerek yok edildi. AKP hükümetlerinden evvel taş ocakları için ruhsatlar çevre yasasına bağlı olarak ÇED yönetmeliğine göre veriliyordu. Ancak 2003 ve 2007 yılları arasında mevzuatta taş ocakları sahipleri lehine yapılan değişiklikler ile taş ocağı ruhsatlarının alınması kolaylaştırıldı ve mahallinde hiçbir ciddi araştırma yapılmadan çevreye vereceği zararlar göz ardı edilerek ruhsat alan taş ocakları yani hükümetin milli servetlerden pay verdiği muhafazakar sermayedar sayısı birden arttı. Bu öyle büyük bir peşkeşti ki ruhsatlar uzun süreli verilip ocakları işletenler sahanın mevcut potansiyeline bağlanmak yerine bir iki yıllık ruhsatlarla çıkan kaliteli mermeri üstünkörü toplayarak ocakları öylece terk edebilme lüksü sundu. Bölgenin kayalık zeminde kök salması için yüzlerce yıl gereken sedir ve kızılçam ormanları katledilerek açılan ocaklardan geriyeyse daha az kıymetli mermer blokları ve kayalar kaldı. Yol yapılamayacak sırtlara verilen ruhsatlarsa yalnızca katledilmesine müsade edilen sedir ve kızılçam ormanlarına değil mermer blokların yuvarlanarak yola yakın yerlere taşınmasını sağlayan tepelerdeki ormanı da yok etti. Talan ve yıkım konusunda ustalaşmış ocaklar bununla da yetinmeyip yasak olmasına rağmen geceleri dinamit kullandı. Bu dinamitler yakın çevreye 3.6 şiddetinde bir deprem etkisi yaparken seri olarak kullanılan bu yasal olmayan yöntem yalnızca evlerde tahribata sebep olmakla kalmayıp su kaynaklarının kirlenmesine ve daha kötüsü kurumasına sebep oldu. Finike’de şu an 12 tane benzer mermer ocağı var ancak bunlar, Finike ve Antalya’nın hala iyi günleri zira geçtiğimiz ay sadece antalya’da 300 tane yeni mermer ve taş ocağı için ruhsat verildi. Binlercesi de sırada. Çünkü Türkiye ekonomisinin her geçen gün çok daha fazla sıcak paraya ihtiyacı var ve pahası ne olursa olsun devlet için en kolay nakit bulma yöntemi bu tür zenginliklerin satılması… Hem de yalnızca belli bir sermaye grubuna…

Fatsa’da yaşanan çevre katliamı ağaçların kesilmesi, yeşil alanın tahribinden çok daha ötede: Siyanürle altın aranacak bu saha göründüğü gibi tarım alanları ve yerleşim yerleriyle sınır konumunda. Yani ülkenin en çok fındık ve bal yetiştirilen şehrinden çıkan mahsülün güvenilirliğini artık rahatlıkla sorgulayabilirsiniz. Peki muhafazakar olmakla övünen ve muhafaza ettiği için oy kazanan iktidar bu madende siyanürle altın arama ruhsatını yabancı bir şirkete vererek ne gibi bir kar elde edebilir? Emin olun bu denli büyük bir yatırıma kendileri girebilecek olsa bir an durup düşünmezler ancak bunun yerine daha az riskli olan madendeki yan işleri, mesela hafriyat kaldırma, lojistik ya da tedarik işlerinin küçük muhafazakar sermayedarlara büyük paralarla ihale edilmesi garantisiyle yetiniyorlar. Yapılan öyle büyük bir ihanet ki Fatsa’nın toprağına, yeraltı sularına, havasına karışan zehir ancak yüzlerce yıl sonra arınmış olacak ve bu yalnızca yabancı sermayenin milli servete konmak adına saçtığı hem de yalnızca yandaşa saçtığı paralar karşılığında olacak.

İnsanın lanet edip gemileri yakması ve ekonomik ya da sosyal felaket kopacaksa kopsun diye isyan etmemesi için bir sebep yok gibi görünüyor ancak bu tür bir kriz ortamından etkilenmeyecek tek kesim de ne yazık ki muhafazakar görünüp muhafaza ettiği izlenimiyle siyasi ve sonradan da ekonomik statü kazananlar olacak. Çünkü son on yılda gerçekleşen talan astronomik seviyelerde… Olası bir kriz senaryosunda, bankalar kredilerin tümünü geri çağırıp borçlarını zamanında ödeyen müşterileri bile mağdur edebiliyorken yandaşlara pay edilen ihalelerdeki sözleşmeler tamamen muhafazakar sermayedarları koruyor ve kolluyor. Dev holdingler halihazırda kendilerine verilen bedelleri projenin ortasında yetersiz bulup ek bütçe talep ederken, hükümet bu külfeti halkın sırtına yüklemekte bir beis görmüyor. Yani devletin halktan kazıyarak topladıkları, yandaş sermayenin servetine dönüşüyor.

Bu belgeselde yalnızca çevre ve doğa kıyımına değil aynı zamanda kültür katliamlarına da yer vereceğiz. Ecdat ecdat diye kendini yırtanların sermaye büyütmek çabası ya da tamamen cahillikten işledikleri kültür suçlarının da ifşa edilmesi gereken yolsuzluklar olduğunu düşünüyoruz. İshak Paşa Sarayı’na yapılan saçma sapan restorasyonun vizyonsuzluktan ya da bilgisizlikten yapıldığına inanmak istesek de maliyetinin üç buçuk milyon lira olarak belirlenmesi ister istemez bir rant arayışına itiyor mantıklı düşünebilen herkesi… Zira bu maliyetle koca sarayın üzerini pimapenle kapatmak pek akıl karı görünmüyor. Yapımı 17. Yüzyıla dek uzanan ve dünyadaki ilk kalorifer sisteminin kurulduğu bina olan İshak Paşa Sarayı’nın bugünkü hali, İslam medeniyetinin öncü, yenilikçi ve incelikli bir karakterdeyken, tarih boyunca siyasi iktidarların malzemesi olup nasıl yozlaştığına dair çok net bir sonuç gibi duruyor. Her an alt katlarında bir banka şubesi ya da bim belirecekmiş gibi duran saray ne yazık ki ihtişamını yitirmekle kalmamış, yurtdışı kaynaklı mimarlık ve restorasyon dergilerinde alay konusu haline gelmiş durumda. Muhafazakar kitleleri gücendirmek istemeyiz ancak islamiyetin başına gelmiş felaketlerin neredeyse tümünü yine müslümanların kendileri yapmış. Tıpkı bu eşsiz sarayı bir restorasyon faciasına çevirmemiz yahut çeviren çapsızlara yetki vermemiz gibi.

Vahimdir ki kültür felaketlerimiz, çevre felaketlerimizden aşağı kalmıyor. Beyazıt”taki yangın kulesi de nasibini bir hayli almış. 1749 yılında yapılan kulede asılı olan çeşit çeşit antenin bir kısmı tevcihli baz istasyonu… Şehrin siluetinde yer edinmiş yapının zirvesine vakti zamanında Vedat Demircioğlu’nu anmak için kızıl bayrak çekilmiş ancak dönemin provokatif gazeteleri bu bayrağın Beyazıt Camii’ne asıldığı yönünde yalan haberler yapınca 69 Kanlı Pazar’ı için faşist motivasyonu olmuştu. Kızıl bayrağa duyulan alerji tarihi yapılara iliştirilen baz istasyonlarına duyulmuyor hatta sempatik bulunuyor olmalı ki artık bu tip çift yönlü antenleri minarelerde de bol bol görüyoruz.

Diyanet İşleri Başkanlığı, aralarında Kültür ve Turizm, Ekonomi, Kalkınma, Çevre ve Şehircilik, Dış İşleri, Sağlık ve Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlıklarının bulunduğu yedi bakanlığın tekil bütçelerinden ve Kalkınma+Ekonomi+ Çevre ve Şehircilik Bakanlıklarının bütçelerinin toplamından fazla bir bütçeye sahip. Bu akıl dışı paya rağmen camiler, vakıflar bu görüntü ve manevi kirliliğe sebep olan baz istasyonlarını minarelere astırıyorsa, ya diyanetin bütçesinden ödenek alamıyorlar ya da açgözlülükten kudurmuş durumdalar. İki ihtimal de minareleri “süngü” yapıp yola çıkanların yalnızca din bezirganı olduğuna dair kesin sonuçlar ortaya koyuyor.

Anadolu’nun yaşadığı bu talan ve haramiliğin bilançosunu daha net gözler önüne sermek için tamamı hava çekimlerinden oluşan ve 30a yakın ili kapsayan bir belgesel çekmek istiyoruz. Pahalı bir teknik olan havadan görüntüleme yöntemi maliyetli olmasına rağmen etkisi çok daha çarpıcı ve akıllarda iz bırakan kareler yakalamak konusunda gayet başarılı… Finike’deki katliamları görüntüleyip facebookta paylaşan taş ocakları il mücadele platformu sözcüsü Ali Ulvi Büyüknohutçu’ya taş ocaklarını işleten şirketlerin açtığı 100 bin liralık maddi tazminat davası gibi hukuki yaptırımları henüz hesaba katmamış olsak da bütçeyi olabildiğince kısarak hesapladık. Bu kısa başlangıç için dahi üç kez jandarma tarafından gözaltına alındığımızı da düşünürsek proje devam ederken avukat arkadaşların ayrı bir desteğine de ihtiyacımız olabilir. Yalnızca maddi destek vererek değil bu projeyi paylaşarak, sosyal mecrada dillendirerek de filmin yapımcılığından sorumlu sayılabilirsiniz. Daha çok insana ulaşabilmemiz, kısa da olsa bu başlangıçtaki görüntülerden halkı haberdar edebilmemiz için bol bol paylaşım yapmak en etkili destek olacaktır. Zorba iktidara gönül vermiş seçmeni tatlı rüyasından edebilmemiz, en azından bu akıl tutulmasını tarihe not düşebilmemiz için bağışlarınızı bekliyoruz. Desteklerinizle ortaya çıkacak bu kolektif hafıza ürünü proje tamamlandığı zaman internetten ücretsiz olarak seyredilebilecek ve devamında gelecek benzer çalışmalar için kapı aralayacaksınız. Sokaktan siyasete uzanan mücadelenin en etkili olabileceği alandayız ve organize olursak Anadolu’nun çığlığını kulaklarını tıkamış sakinlerine duyurabiliriz. Sosyal medyada dağınık fotoğraflar, iletiler, videolar halinde denk geldiğimiz kıyım zincirini derli toplu ve çok daha net gözler önüne serecek bu belgesel; bir cenneti nasıl kaybettik ya da kaybın eşiğinden nasıl geri döndürdük noktasında bir kilometre taşı olacaktır.

Gelin bir film çekelim ve bu öylesine bir film olmasın, birilerini epey huzursuz etsin; dileyelim ki bir zamanlar yeşil ve latif olan Anadolu’nun intikamına kapı aralasın…

Tagged 3. kopru, akp, akp hukumeti, belgrad ormani, beyazit camii, cari acik, dinamit, dis borc, diyanet, fatsa, finke, hes, ishak pasa sarayi, istanbul, kanli pazar, kizil bayrak, kuzey otoyolu, maden sahasi, marmara otoyolu, mermer, ordu, siyanur, tayyip erdoğan, ucuncu havaalani, ucuncu kopru

Feb 22 2015

1 Comment

Düşünce, Gizlilik, Güvenlik

Yeni İç Güvenlik Paketi ve Fişlemeyi Normalleştirmek

Aşağıdaki yazının ilk halini 13 Ocak 2014 tarihinde yazmış ve yayımlamıştım. Bugün geçmeye başlayan yeni iç Güvenlik Paketi’nden sonra bu yasa üzeriden fişlemenin ne noktalara ulaşabileceğini daha ayrıntılı incelemenin önemli olduğunu düşünerek yazıyı tekrar güncelledim.

Gezi sürecinden bildiğimiz üzere insanlar Gezi’ye destek vermek amacıyla geceleri ülkenin birçok ilinde “tencere tava” çalmaya başlamıştı. Çok geçmeden Erdoğan; “Komşuyu rahatsız etmek suçtur. Ben değil yasalar söylüyor. Müracaatınızı yapacaksınız, yargıya bildireceksiniz.” diyerek tencere tava çalanların ihbar edilmesini istemişti. Ardından, bu konuyla ilişkin olarak “Sırdaş Polis İhbar Noktası” projesinden bahsetmişti:

Mahalle aralarına yerleştirilecek bu sistem sayesinde, bir suç işlendiğinde, insanlar ‘kimliğim tespit edilir mi?’ endişesi yaşamayacak. Bu sistem ile ister yazılı olarak, isterse de sesli olarak bu kutulara ihbarda bulunabilecek. Bu kutulara yapılan ihbarlar ise kesinlikle gizli kalacak. Projenin kısa bir zaman diliminde başlatılması hedefleniyor.

Yukarıdaki alıntıda görüldüğü üzere, yazılı veya sesli olarak mahalle aralarına yerleştirilmiş bu sisteme insanlar kimlikleri gizli kalacak şekilde ihbarlarda bulunabilecekler. Ek olarak, bu proje sayesinde “polise olan ihbarların artırılması ve ihbar sisteminin işlevlik kazanması” amaçlanmakta olduğu söylenmiştir. Bir süre sonra, gündem değiştirme gücünü iyice kaybeden Erdoğan’ın kızlı-erkekli öğrenci evleri çıkışı olmuştu. “Üniversite öğrencisi genç kız, erkek öğrenci ile aynı evde kalıyor… Vali Bey’e bunun talimatını verdik. Bunun bir şekilde denetimi yapılacak.” demişti. Bu söyleminden sonra epey tepki çekmiş, kızlı-erkekli öğrenci evlerinin ihbarı başlamış, kendilerini ihaber edenler olmuş ve ihbar sonucunda da bir kişi hayatını kaybetmişti. Görüldüğü üzere her iki söylemin de ortak yönleri; neyin suç olduğunun bir kişi tarafından belirlenmesi ve “ihbar.”

Bu sefer çok yakın bir tarihte, 6 Aralık 2013′te “Trafikte Yeni Dönem! Herkes Polis Olabilecek” başlıklı yeni bir haber yayımlandı. Ayrıca, bu haber tv programlarında da gösterildi. Haberde geçen bölümden bir altıntı yapayım:

Tasarı Meclis’ten geçerse elinde kameralı cep telefonu bulunan herkes trafik casusluğu yapabilecek. Vatandaş aşırı hız, kırmızı ışık ihlali, emniyet kemeri, yasak park, araç kullanırken cep telefonu ile konuşma, hatalı sollama, araçtan sigara izmariti, çöp atma gibi eylemleri ya fotoğraflayarak tespit edecek ya da videoya çekecek.

Bu alıntıdan da görüldüğü üzere, insanlar ellerindeki cep telefonları ile isterlerse trafik casusluğu yapabilecekler. Yani tekrar aynı bahaneyle, yasalara aykırı bir durumun ihbar edilmesi istenmektedir. Bununla birlikte, “casusluk” kelimesi “Sırdaş Polis İhbar Noktası” projesi ile –bence– doğrudan ilişkilidir. Çünkü, her ikisinin de ortak noktası kimlik gizliliğidir (e-posta ile ihbar bu konuda biçilmiş kaftan). Şimdi bir ayrım yapalım. Mobese, devletin kendi eliyle koyduğu bir gözetleme sistemidir. Haberlerde insanlara “evlilik teklif eden çiftler, enteresan kazalar, mobese kameralarına takılan ilginç görüntüler vs.” şeklinde gösterilmekte, asıl çalışma amacı gizlenerek ve normalleştirilerek anlatılmaktadır. Öte yandan, bahsedilen ihbarlar bir sivil muhbirlik olup, ayrıca yasal bir dayanağı olmadan, farklı veya karşıt görüşlerde olanları devletin fişleyemediği noktada fişlenmesine yardımcı olmaktır.

İlk olarak, elinde kameralı cep telefonu olan herkesin trafik casusluğu yapmasını (kurallara uymayan sürücüler için bile) kabul edilemez buluyorum. Trafikteki kural ihlallerinin çözümü “ihbar” sisteminden geçmemektir. Ayrıca, bununla fişleminin ilerleyen süreç içerisinde daha normal bir algı yaratacağına inanmaktayım. Bunu şundan dolayı söylüyorum; ilk iki ihbar isteğinde neyin suç olduğu bir kişi tarafından belirlenirken bu sefer de yasalara aykırı durumlar bahane edilerek bir ihbar sistemi kurulmaktadır. Çünkü, hem tencere-tava hem de kızlı-erkekli ihbarların toplumun belirli bir kesimi tarafından (iktidar gibi düşünmeyenler diyelim ya da siz ne derseniz) “fişleme” olarak algılanmasına rağmen “kurallara, trafiğe vs. yardımcı olmak” adıyla fotoğraf çekilmesinin ve bununla ihbarda bulunulması gözden kaçırılmaktadır. Tıpkı Mobese haberleri ile yaratılmaya çalışılan algı gibi bu tarz ihbarların da asıl resmin üzerini örttüğünü düşünüyorum. Bu resim de fişlemenin ve devletin fişleme mekanizmasına yardımcı (gönüllü, sivil muhbirlik) olmanın ta kendisidir.

Yukarıdaki ifadelere ek olarak Yeni İç Güvenlik Paketi’nden bu konuya ilişkin çeşitli maddeleri sıralayalım:

2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu’nun 16. Maddesi’nin üçüncü fıkrasının b bendinde yer alan “Maddî güç; polisin direnen kişilere karşı veya eşya üzerinde bedenî kuvvetin dışında kullandığı kelepçe, cop, basınçlı su, göz yaşartıcı gazlar veya tozlar, fizikî engeller, polis köpekleri ve atları ile sair hizmet araçlarını, ifade eder.” maddesine “ve/veya boyalı” ifadesi eklenmiştir. Bu ifadede yer alan boyalı, TOMA’lardan sıkılacak suyun 3 gün çıkmayan bir boyalı su olduğunu söylemektedir. Bir gösteriye katıldınız ve TOMA size boyalı su ile müdahale etti. Üzerinize gelen boyalı su 3 gün boyunca kolay kolay çıkmayacak ve siz de bu 3 gün boyunca hayatınıza boyalı su ile “işaretlenmiş/fişlenmiş” olarak devam etmek zorunda kalacaksınız.
2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu’nun 15. Maddesi’nde yer alan “Polis; yaptığı tahkikat esnasında ifadelerine müracaat lazımgelen kimseleri çağırır ve kendilerine lüzumu olan şeyleri sorar.” ifadesine “Polis; müşteki, mağdur veya tanık ifadelerini, talepleri hâlinde ikamet ettikleri yerlerde veya işyerlerinde de alabilir. Bu fıkranın kapsamı ile uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığınca belirlenir.” fıkrası eklenmiştir. Bu yeni fıkra ile birlikte polis yukarıda bahsettiğim “ihbarcı komşulardan” gelecek bildirimlere veya kafasına estiğince herhangi birinin evine/işine gidip “ifade almaya geldim” diyebilir. Eğer, daha önce Emniyet’te herhangi bir “fiş” dosyanız varsa polis bundan da destek alarak ve kimseye sormadan bu yeni fıkra ile sizi düzenli olarak taciz edebilir.
1174 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu’nun 1. Maddesi’nde yer alan “Bu Kanunda sayılan, özel veya resmi, her türlü konaklama, dinlenme bakım ve tedavi tesisleri ve işyerleri ile konutlarda geçici veya sürekli olarak kalanlar, oturanlar, çalışanlar ve ayrılanların kimliklerinin tespiti ve bildirilmesi bu Kanunun hükümlerine göre yapılır.” ifadesinde “ayrılanların” ibaresi “ayrılanlar ile araç kiralayanların” şeklinde değiştirilmiştir. Bu değişiklik ile birlikte kiraladığınız araç ve bu araçla yaptığınız seyahat polis tarafından takip edilecektir. Diğer taraftan, Anayasa’nın 23. Maddesi’ndeki Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti ile doğrudan çelişmektedir. Nitekim, bir otobüs yolculuğunda biletin T.C. kimlik numarası üzerinden verilmeysiyle de daha önceden çelişmekteydi.
2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanununun 4/A Maddesi’nin altıncı fıkrasının ikinci cümlesi “Ancak bu amaçla kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın, dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemez.” de yer alan “Ancak bu” ifadesi “Bu” ile değiştirilmiş ve “Ancak, el ile dıştan kontrol hariç, kişinin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin aranması; İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenecek esaslar dâhilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin yazılı, acele hallerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere sözlü emriyle yapılabilir. Kolluk amirinin kararı yirmi dört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Bu fıkra kapsamında yapılan araç aramalarına ilişkin olarak kişiye, arama gerekçesini de içeren bir belge verilir.” ifadesi eklenmiştir. Böylece polis mahkeme veya savcı emri olmadan sizin üzerinizi veya aracınızı arayabilecektir. Düşünün ki ihbarcı komşunuz polise sizinle ilgili bir şeyler fısıldadı ve polis sizi trafikte durdurarak bu ihbar üzerinden hiçbir yasal emir olmadan arama yapabilir veya aynı şekilde fiş dosyanız vardır ve sırf taciz etmek için kafasına estiğince sizi durdurabilir.
2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu’nun 7. Maddesi’nin ikinci fıkrasının üçüncü cümlesi “Hâkim, kararını en geç yirmidört saat içinde verir.” ifadesindeki “yirmidört saat” “kırksekiz saat” ile değiştirilmiştir. Ayrıca, üçüncü fıkrası “Yetkili ve görevli hâkim, Ankara ağır ceza mahkemesi üyesidir.” ile dokuzuncu fıkrası “Bu maddede yer alan faaliyetlerin denetimi; sıralı kurum amirleri, mülki idare amirleri, Emniyet Genel Müdürlüğü ve ilgili bakanlığın teftiş elemanları tarafından yılda en az bir defa yapılır. Bu faaliyetler Başbakanlık Teftiş Kurulu tarafından da denetlenebilir. Bu kapsamda yapılan denetimlerin sonuçları bir rapor hâlinde Güvenlik ve İstihbarat Komisyonuna sunulur.” ile değiştirilmiştir. Bu değişiklikler ile birlikte, herkesin telefonu kırksekiz saat boyunca dinlenebilecek ve bu dinlemeler ise Ankara’daki tek bir konumdan gerçekleştirilecektir. Yukarıdaki değişiklikleri de dikkate alırsak, bu dinlemeler üzerinden rahatça fişlenebilir, evinize/iş yerlerinize aramalar yapılabilir, aracınız durdurulup aranabilir.
2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 33. Maddesi olan “Toplantı ve gösteri yürüyüşlerine 23 üncü maddenin (b) bendinde sayılan silah veya araçları taşıyarak katılanlar, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Silah veya aracın ateşli silah ya da patlayıcı veya yakıcı madde olması durumunda, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Silah veya aracın bulundurulmasının suç oluşturması halinde, ayrıca bu suçtan dolayı da ilgili hakkında kanun hükümlerine göre cezaya hükmolunur.” ifadesi “Toplantı ve gösteri yürüyüşlerine; a)Ateşli silahlar veya havai fişek, molotof ve benzeri el yapımı olanlar dâhil patlayıcı maddeler veya her türlü kesici, delici aletler veya taş, sopa, demir ve lastik çubuklar, boğma teli veya zincir, demir bilye ve sapan gibi bereleyici ve boğucu araçlar veya yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı eczalar veya diğer her türlü zehirler veya her türlü sis, gaz ve benzeri maddeler taşıyarak veya kimliklerini gizlemek amacıyla yüzlerini tamamen veya kısmen bez vesair unsurlarla örterek katılanlar iki yıl altı aydan dört yıla kadar,” ve “b)Yasadışı örgüt ve topluluklara ait amblem ve işaret taşıyarak veya bu işaret ve amblemleri üzerinde bulunduran üniformayı andırır giysiler giyerek katılanlar ile kanunların suç saydığı nitelik taşıyan afiş, pankart, döviz, resim, levha, araç ve gereçler taşıyarak veya bu nitelikte sloganlar söyleyerek veya ses cihazları ile yayınlayarak katılanlar altı aydan üç yıla kadar, hapis cezası ile cezalandırılırlar.” ile değiştirilmiştir. Dikkati çeken en önemli nokta kimliklerini gizlemek amacıyla yüzlerini tamamen veya kısmen bez vesair unsurlarla örterek katılanlar kısmıdır. Bu neden bir fişleme unsuru sayılır? Bilindiği üzere her yerde mobeseler mevcuttur fakat, yüzünüz kapalı ise mobeselerin sizlere ait görüntüleri kaydetmesi devlet açısından pek de cazip değildir. Diğer taraftan, gösterilerde kitlelerin arasına sızan ve bolca fotoğfraf çeken siviller ve ajanlar da yüzü kapalı birisinin fotoğrafını çekmesi pek de bir şey ifade etmeyecektir. Bu yeni değişiklik ise yüzü kapalı olanların doğrudan suç işlediklerini, suç işlememek istiyorlarsa devlet tarafından daha rahat fişlenmeleri için yüzlerini açmalarını emretmektedir. Son olarak, vesair unsurlarla yüz kapatmaya gaz maskesini de ekleyebilirsiniz.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 91. Maddesi’nin üçüncü fıkrası “Toplu olarak işlenen suçlarda, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle; Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin, her defasında bir günü geçmemek üzere, üç gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir. Gözaltı süresinin uzatılması emri gözaltına alınana derhâl tebliğ edilir.”’na ek olarak “Suçüstü hâlleriyle sınırlı olmak kaydıyla; kişi hakkında aşağıdaki bentlerde belirtilen suçlarda mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından yirmi dört saate kadar, şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu olarak işlenen suçlarda kırk sekiz saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir…” fıkrası eklenmiştir. Bu değişiklik ile birlikte, polis sizleri herhangi bir mahkeme emri olmadan –ihbarcı komşunun bir telefonuya– 48 saat boyunca gözaltında tutabilir, dahası bir gösteriye katılmanız sizleri tutuklatabilir ve hapse attırabilir. En ürkütücü yanı ise –eğer yanlış anlamadıysam– benim gösteriye katılıp katılmadığımın tespiti nasıl yapılacak, eğer biri beni polise ihbar etse polis bu suç üstü halinin neye göre doğrulamasını yapacak, eğer telefonum dinleniyorsa ve gösteriye katılan bir arkadaşım beni aradığında polisin bunu ben gösteriye katılmasam dahi katıldı diye sunabilmesinin önüne ne geçecek? Bu soruların cevapları ise muallaktır ve muhtemelen değişkendir.

Bu değişiklikleri tek tek incelediğimizde, AKP’nin her fırsatta dillendirdiği sivil muhbirlik kavramı geniş ölçüde bu maddelerle dolaylı/doğrudan desteklenmiş durumdadır. Ülkede yaşanan hukuksuzluklara gayet barışçıl bir yolla protesto eden (tencere tava) bir komşunun ihbarcı bir komşu tarafından polise bildirilmesi sonrasında basitçe başına neler gelebileceğini bu maddeler ile açık olarak görebilmekteyiz. Yeni İç Güvenlik Kanunu, toplumdaki artan kutuplaşmayı toplumun iktidar yanlısı kesimin tarafına bir avantaj ve hatta bir intikam aracı olarak da kullanabilmesinin önünü açtığı gayet nettir. Artık bunları çekinerek söylememek gerekiyor. İktidar, kendinden olmayanları baskı altında tutacağı çok ciddi ve faşist bir değişiklik hazırlayarak ve bu değişiklikleri gayet pişkin bir şekilde sırıtarak meclisten geçirmeye başlamıştır. Kendisiyle aynı görüşü paylaşmayanları “gavur, paralel, bonzaici, vatan haini, alçak, namussuz, İslamofobik” olarak ötekileştirebilecek ve bu kanun nezdinde çok daha rahat dillendirebilecektir. Ayrıca, buradaki baskı bir tür zulme benze de tepkisel değildir, daha çok aktiftir. Baskı muhalefeti kontrol etmeyi amaçlamaz. Bunun yerine, muhalefetin kökünü kazımayı amaçlar ve bu konuda kendine mübah gördüğü her yolu kullanır. AKP’nin yaptığı bu değişlik ise kendine muhalif gördüğü herkesin ve her şeyin kökünü kazımaktan başka bir şey değildir. Üstüne, toplumun bütün kesimleride giderek artan nefretten faydalanıp komşunun komşusunu ihbar etmesini, elinden geldiğince kendisiyle aynı görüşü taşımayan bireylerin ülke çapında fişlenmesini de kolaylaştırmak istemektedir. Böylece, ellerinde kökünü rahatça kazıyabileceği ve –sözüm ona– milli iradesinden aldığı güçle oluşturduğu bir listesi olacaktır.

Son olarak, polisin görevi niteliği itibariyle ceza yasasını uygulamak ve iç asayişi sağlamaktır. Türkiye gibi her anlamda geri kalmış ülkelerde ise devlet otoritesini korumaya yönelik bir yapıya dönüştürülmüştür. Bu yüzden de yazıda bahsettiğim ihbar mantığı bir kişinin (muktedirin) neyin suç/yasalara aykırı olduğunu belirlediği, yurttaşları birbirinden korumaya değil devletin otoritesini korumaya yönelmektedir. Ayrıca, iktidar söz vermesine rağmen fişlemeye son vermemektedir. Askine, fişlemeyi normalleştirmekte ve bunun için de elinden geleni yapmaktadır. Fişlemenin zeminini hazırlayan ve normalleştiren bu tarz yasal değişiklikler, haberler ve ihbarların altında yatanlar iyi görülmelidir. Bugün için toplumun belirli bir kesimine makul gelebilecek bir yasal değişiklik, ihbar ve ihbarlar bu süreçte toplumu bir fişlemeye, ötekileştirmeye ve muhalefetin kökünü kazıtma mekanizmasına dönüştürmüştür.

Tagged akp, baskı, Ceza Muhakemesi Kanunu, gezi, iç güvenlik paketi, ihbar, Kimlik Bildirme Kanunu, muhalefet, polis devleti, Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu, sivil mubirlik, sırdaş polis, tencere tava, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu

Jan 24 2015

1 Comment

Düşünce, Siyaset

Yeni Türkiye’nin Twitter Aşkı

Geçen hafta BirGün gazetesinin MİT tırlarına ilişkin Twitter üzerinden yayımlamış olduğu gizli belgeler mahkeme kararıyla Twitter tarafından engellendi. BirGün’ün bu gizli belgeleri Twitter’da yayımlasının gerekçesi ise MİT tırlarına ilişkin getirilen yayın yasağı olmuştu. Twitter, hesabı askıya almak yerine mahkeme kararı çıkartılan tweetleri engellemeyi tercih etmişti. Aradan birkaç gün sonra, daha önce de defalarca tartıştığımız, içeriğinin ifade özgürlüğünü tamamen engelleyecek –zaten engellenmedik bir kulak arkamız kaldı– ve sansür sürecini ciddi bir şekilde hızlandıracak olan “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Kanunu” cilalanarak yeniden meclise taşındı. Üzerine en sık kullanılan bahanelerden biri olan “yaşam hakkı ile kişinin can ve mal güvenliği, milli güvenlik ve kamu düzeni ile genel sağlık açısından tehlike oluşturan, suç işlenmesine sebebiyet vererek vatandaşların hak ve özgürlüklerini tehlikeye atan” ibaresi getirildi. Benzer şekilde, anayasada bireyin hak ve özgürlüklerine ilişkin maddelere paralel olarak ön plana halkın korunması, gizliliğinin sağlanması, ifade özgürlüğünün desteklenmesi bahane edilmiş oldu. Buradaki temel maksat şudur; anayasada bireyin haklarını koruyan maddelere paralel olarak alınacak bu ve benzer sansür kararlarında, toplumun tepkisini çekmek yerine bireylerin devlet tarafından kötülüklerden, dış mihraklardan, paralel yapılardan, gâvurlardan vb şeylerden korudukları hissiyatı verilmeye çalışılır. Bununla birlikte, bugüne kadarki söylemler de toplumun ahlakının korunması üzerinden şekillenen baskıcı yapıtırımlardı.

Tekrar çok yakın bir tarihte, fuatavni’nin hesabına mahkeme kararı çıkartıldı ve Twitter bu sefer tweetleri engellemek yerine hesabı askıya aldı. Twitter aşkı ile yanıp tutuşan yeni Türkiye, hızını alamayıp çok sayıda tweet için de mahkeme kararı almış ve bu tweetlerin erişime engellenmesine karar vermişti. Aşağıdaki resimde engelleme kararı istenen tweetleri görebilirsiniz (Kaynak: Diken).

Kısa bir analiz için ilk sayfada yer alan hesapları ve tweetleri sırayla aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.

Tweet	İçerik	Hesap
https://twitter.com/ibrahim_balta/status/493447567351742464	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/nvngorgulu/status/493442440032821249	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/ibrahim_balta/status/493438264263852033	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/ibrahim_balta/status/493435844867674112	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/ibrahim_balta/status/493435029377134592	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/sahinbeyoglu_/status/493431850837499904	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/etkaaslan/status/493425966258327552	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/ibrahim_balta/status/493425014499078146	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/gercekgundemcom/status/493424037008125952	Silinmiş	Online Haber Sitesi
https://twitter.com/sosyaloda/status/493423233165975552	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/mevlutvakur/status/493416518328127488	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/nep_yilmazer/status/493410121561944064	Silinmiş	Silinmiş
https://twitter.com/asimm4th/status/493405545995714560	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/poisonlandy/status/493402599094517760	Silinmiş	Silinmiş
https://twitter.com/senocakselim/status/493397189193109504	Aktif (1)	Bireysel
https://twitter.com/TABLdotTV/status/493395156172045336	Silinmiş	Online Haber Sitesi
https://twitter.com/bugun/status/493386361211072512	Silinmiş	Ulusal Gazete
https://twitter.com/ilyas__55/status/493386261181530112	Aktif (2)	Bireysel
https://twitter.com/bayrak25/status/493384982778220544	Aktif (3)	Gazeteci
https://twitter.com/AALIAVCI/status/493382947571904514	Aktif (4)	Bireysel
https://twitter.com/TrkYavuz/493382826364919808	Aktif (5)	Bireysel
https://twitter.com/ibrahimince_/status/493380481329545217	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/etkaaslan/status/493378610775224321	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/aktif_haber/status/493377989892386816	Silinmiş	Online Haber Sitesi
https://twitter.com/yakupsaglam/status/493377971055775744	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/interyayin/status/493375002381541377	Aktif (6)	STK
https://twitter.com/Erkeles/status/493374427741315072	Aktif (7)	Bireysel
https://twitter.com/kahtirical/status/493371785312997376	Aktif (8)	Bireysel
https://twitter.com/bulent_korucu/status/493371606949838848	Aktif (9)	Gazeteci
https://twitter.com/kamilmaman/status/49336866707866009	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/bilalsahin_/status/493366402217439233	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/nevbahar111/status/493365680990089218	Aktif (10)	Bireysel
https://twitter.com/mehmetzengins/status/493360413556219904	Aktif (11)	Bireysel
https://twitter.com/etkaaslan/status/493359516785082368	Silinmiş	Bireysel
https://twitter.com/mehmetkolluk/status/493358925190664193	Aktif (12)	Bireysel
https://twitter.com/busra_erdal/status/493055001984782337	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/yaziciaysun/status/492613998354104320	Silinmiş	Gazeteci
https://twitter.com/arzuyldzz/status/491622172679733248	Aktif (13)	Gazeteci

Tabloda yer alan bilgilere göre:

İlk sayfada toplam 38 tweet’e mahkeme kararı çıkartılmıştır.
Bu tweetler toplam 32 eşsiz hesaba aittir.
Bu hesapların 18 tanesi bireysel, 9 tanesi gazeteci, 3 tanesi online haber sitesi, 1 tane ulusal gazete resmi Twitter hesabı ve 1 tane STK bulunmaktadır.
İncelenen tweetlerden 2 tanesine ait hesap bulunamamıştır.
25 tweet silinmiştir. 13 tweet ise hâlâ aktiftir.

Tweetlerin içeriklerine gelecek olursak:

1. Üzeri kapatılmaya çalışılan Selam-Tevhid dosyasına ilişkin Hakim Bekir Altun ile ilgili skandal bir gelişmeye dair tweet.

2. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun ile ilgili tweet.

3. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin aktifhaber’de yer alan bir habere ilişkin tweet.

4. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin Bugün gazetesinin Internet sayfasında yer alan bir habere ilişkin tweet.

5. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin Bugün gazetesinin Internet sayfasında yer alan bir habere ilişkin tweet.

6. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin t24’te yer alan bir habere ait tweet.

7. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin Radikal gazetesinin Internet sayfasında yer alan bir habere ilişkin tweet.

8. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun ile ilgili tweet.

9. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin Radikal gazetesinin Internet sayfasında yer alan bir habere ilişkin tweet.

10. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin Radikal gazetesinin Internet sayfasında yer alan bir habere ilişkin tweet.

11. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun ile ilgili Facebook bağlantısına ilişkin tweet.

12. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin t24’te yer alan bir habere ait tweet.

13. Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun’a ilişkin t24’te yer alan bir habere ait tweet.

Öncelikle, tweetlerin silinmesi veya Twitter tarafından engellenmesi olasılığını dikkate alarak hepsinin ekran görüntülerini aldım. Diğer taraftan, aktif olan bütün tweetlerin ortak özelliği Selam-Tevhid dosyası ve Hakim Bekir Altun‘dur. Kısaca Selam-Tevhid hakkında bilgi vermek gerekirse, Türkiye’de Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı gibi aydınlara yapılan suikastlerle gündeme gelmiş ve şer-i hükümlerle yönetilen İran modelli bir devlet kurmayı hedefleyen örgüt olarak geçmektedir. Bununla birlikte, Hakan Fidan’ın bir İran ajanı olduğu yönünde Hükümet-Cemaat çekişmeleri olmuş ve buna bağlı olarak ilişkiler kopup bir erk savaşına (17 Aralık ve sonrası) dönüşmüştür.

Tweetlerde verilen haber bağlantıları teker teker incelendiğinde, bütün haber içeriklerinin aktif olarak yer aldığı ve henüz bir engelleme gerçekleşmediği sonucuna ulaşılacaktır. Fakat, her ne hikmetse bu bağlantıları veren tweetlere ilişkin mahkeme kararı çıkartılmıştır. Burada kafa karıştıran noktalardan en önemlisi, bunun Twitter’da yer alan bir içeriğe erişim engelenin denenmesi mi yoksa acemice ve aceleye getirilmiş bir engelleme girişimi mi olduğuna karar vermek çok güç. Çünkü, haber içerikleri engellenmemişken bu haberleri paylaşanların tweetleri engellenmiş durumdadır.

Her iki durumda da yaşam hakkı ile kişinin can ve mal güvenliği, milli güvenlik ve kamu düzeni ile genel sağlık açısından tehlike oluşturacak, suç işlenmesine sebebiyet vererek vatandaşların hak ve özgürlüklerini tehlikeye atacak bir içerik olmadığı gibi keyfi bir yaptırımdan yola çıkılarak Twitter’a mahkeme kararı ulaştırılmış ve kullanıcıların yasal bir içeriği dahi yayınlamamaları için baskı oluşturulmuştur. Her şeyden öte, Twitter’ın buradaki hukuki saçmalığı anlayabilme olasılığı da yoktur. İlgili ülkenin tatbik edilebilir mahkeme kararından yola çıkarak kullanıcılarına karara ilişkin içeriğin kaldırılmasını ve bu içerikle ilgili taraflarına mahkeme kararı ulaştığını tarafına düşen yükümlülük doğrultusunda bildirmiştir.

Mahkeme kararının detayına ve Twitter’a nasıl ulaştırıldığına ilişkin herhangi bir ayrıntıya ulaşılmış gibi görünmüyor. Twitter’a gönderilen kararda, ilgili tweetlerin içeriklerini hangi kapsamda silinmesi/engellenmesi gerektiği de belli değil. Kaldı ki, tweetler haber bağlantılarını içermektedir. Haberler ise engellenmemiş ve içerikleri Internetten kaldırılmamıştır. Burada tweetlere uygulanan yaptırımın hangi hukuksal değerlendirmeye tabi olacağını da kestirmek güç. Twitter’ın bu tweetlerin içeriklerini değerlendirmediği ve mahkeme kararını kullanıcılarına ulaştırmış olabileceği gerçeği de mevcut. Peki, burada sorulması gereken sorular şunlar olabilir mi; Twitter’a yollanan mahkeme emirlerini nasıl bir incelemeden geçirip bunları kullanıcılarına iletmektedir? Diğer taraftan, tweetlerin aslında hiçbir yasayı ihlal etmediğinin ayrımını nasıl yapacaktır? Yoksa Twitter eline ulaşan mahkeme emirlerini kullanıcılarına direkt iletmekte midir? Bu noktada Twitter ifade özgürlüğü açısından çok ince bir çizde yer aldığının da umarım farkındadır.

Anlaşılan o ki, Hakim Bekir Altun meslektaşlarından birine hakkında çıkan ve kendi yalancılığını ispatlayan haberlere ilişkin girilen tweetlerin ortadan kaldırılmasını istemiş ve gözüne kestirdiği tweetler aceleyle seçilerek mahkeme kararı çıkartılmış. Fakat, Avrupa Parlamentosu da dahil olmak üzere birçok müttefikinden basın ve ifade özgürlüğü konusunda azar işiten Yeni Türkiye henüz bu haberler için bir girişimde de bulunamamıştır.

Sonuç olarak, insan sevdiğine kötülük edermiş misali Yeni Türkiye de hıncını biricik aşkı Twitter’dan çıkarmış.

Tagged bekir altun, engel, gazeteci, hakan fidan, hırsızlar, internet haberciliği, online haber sitesi, sansür, selam, selam-tevhid, stk, tevhid, tweet, twitter, yeni türkiye

Kame

internet, gizlilik ve güvenlik üzerine

Category Archives: Düşünce

HackingTeam Dosyası – II

HackingTeam Dosyası – I

Türkiye’de Internet Sansürünün Son 6 Yılı

Sansürün PR Çalışması: Bir Analiz

ISENGARD – Anadolu’da Muhafazakâr Talan ve Bilanço

Yeni İç Güvenlik Paketi ve Fişlemeyi Normalleştirmek

Yeni Türkiye’nin Twitter Aşkı