Monthly Archives: January 2014

Youtogg

Kendi işlerimi kolaylaştırmak için bir script (betik) yazdım. Bunu da sizlerle paylaşmadan olmazdı. Genelde saçma isimler bulmakta üzerime yoktur. Bu betik için de aynısı oldu diyebilirim.

Ne işe yarıyor?
Youtogg, hemen hemen birçok video sitesinden (Youtube, Vimeo, Dailymotion vd.) video indirip bunları ses formatına (*.ogg) dönüştürmenize olanak sağlayan basit bir betiktir. Bunun dışında, Tor ağı üzerinden indirme seçeneği hariç hiçbir özelliği yoktur.

Nasıl çalışıyor?
İlk olarak, kullanıcı dizini altında “youtogg” dizini oluşturuyor. İndirdiği videolar ve dönüştürdüğü ses dosyalarına buradan erişebileceksiniz. Ardından, indirmek istediğiniz video linkini girerek istediğiniz formatı (mp4, flv, webwm vd.) ve çözünürlüğü seçeceğiniz bir ekran çıkmaktadır. Burada 18, 22, 143 vd. gibi seçimler yapıyorsunuz. Bu noktada bağlantı hızınıza göre hareket edebilirsiniz. Bununla birlikte, video indikten sonra sizlere dönüştürülecek çıktının adını sormaktadır. Örneğin, burada şarkının ve sanatçının adını veya ikisini birden (ya da ne yazarsanız) yazabilirsiniz.

Kurmanız gereken birkaç uygulama/kütüphane var. Bunlar, youtube-dl, ffmpeg ve libvorbis. Dağıtımınızın paket yöneticisinden aratarak kurabilirsiniz. Tor ağı seçeneği opsiyoneldir. Eğer, Tor ağı üzerinden indirmek isterseniz tor ve polipo paketlerini de kurmanız, polipo’yu tor için ayarlamanız gerekmektedir. Kısaca bir polipo ayarı (/etc/polipo/config) göstermem gerekirse:

daemonise=false
diskCacheRoot=/var/cache/polipo/
proxyAddress=127.0.0.1
proxyName=localhost
serverSlots=4
serverMaxSlots=8
cacheIsShared=true
allowedClients=127.0.0.1
socksParentProxy = localhost:9050
socksProxyType = socks5

Neden?
Öncelikle, bu betik benim için gerekli. Flash  ve HTML5 kullanmıyorum. Genelde bir video izleyeceksem bunu youtube-dl ve mplayer ile birlikte yapmaktayım. Fakat, dinlediğim şarkıları telefonda veya mp3 çalarda da bulunmaları ve tekrar tekrar indirmemek için böyle bir şey yaptım. Benim işimi fazlasıyla görüyor. Diğer yandan, belki ilgisini çeken birileri betiği geliştirmek isteyebilirler. Ek olarak, bir yazılımcı değilim. Kod yazmayı bilmiyorum.

Kod

#!/bin/bash
#
# Youtogg is a basic video to ogg conversion script.
#
# Dependencies: youtube-dl, ffmpeg, libvorbis
# Optional: tor, polipo
# Contact: kusburnu@riseup.net
###
# Welcome screen
_welcome () {
	echo $@ | sed -e 's/^/../' -e 's/$/../' -e 's/./*/g'
	echo $@ | sed -e 's/^/* /' -e 's/$/ */'
	echo $@ | sed -e 's/^/../' -e 's/$/../' -e 's/./*/g'
	}
_welcome "WELCOME TO YOUTOGG"
echo
###
# Folder check
_folder_check () {
	if [ -d ~/youtogg ]
	then
		read -p "Video Link: " video
		echo
	else
	        echo "Creating youtogg folder"
		mkdir ~/youtogg
		read -p "Video Link: " video
		echo
	fi
}
_folder_check "$@"
###
# Video download
_video_download () {
	while true
	do
		echo
		read -p "Do you want to torify? (Y/N) " answer1
		echo
		case $answer1 in
			[yY]* ) cd ~/youtogg && filename=source && 
				youtube-dl -F --proxy "127.0.0.1:8123" $video &&
				echo && read -p "Choose your video format: " format &&
				echo && youtube-dl -f $format -o $filename --proxy "127.0.0.1:8123"  $video
				break;;

			[nN]* ) cd ~/youtogg && filename=source &&
				youtube-dl -F $video && echo && read -p "Choose your video format: " format &&
				echo && youtube-dl -f $format -o $filename $video
				break;;

   		* )     echo "Y or N, please!";;
  	esac
done
}
_video_download "$@"
###
# Name for the output file
_filename () {
	echo
	read -p "Output filename: " name
	echo
}
_filename "$@"
###
# Converting video to ogg
_convert () {
		while true
		do
			ffmpeg -i $filename -vn -acodec libvorbis "$name.ogg"
			echo
			read -p "Do you want to keep video file? (Y/N) " answer2
			echo
			case $answer2 in
				[yY]* ) mv $filename $filename.$(date +%m%d%Y_%H%M%S)
					break;;

				[nN]* ) rm $filename
					break;;

   		* )     echo "Y or N, please!";;
  	esac
done
}
_convert "$@"
###
# Log
_log () {
	echo "$video = $name.ogg" > youtogg.log.$(date +%m%d%Y_%H%M%S)
}
_log "$@"
###
# Loop
_loop () {
	while true
	do
		echo
		read -p "Do you want to convert again? (Y/N) " answer3
		echo
		case $answer3 in
			[yY]* ) _folder_check "$@" && _video_download "$@" && _filename "$@" && _convert "$@" && _log "$@"
				break;;

			[nN]* ) echo "Goodbye!" 
				exit;;

   		* )     echo "Y or N, please!";;
  	esac
done
}
_loop "$@"

Son olarak…
Bu kodu aynen bir metin düzenleyicisine kopyalayıp kaydedin. chmod +x dosyadı ile çalıştırılabilir hale getirin. Son olarak, terminalden çalıştırın. Hepsi bu kadar. Kullanır ve yorum yaparsanız memnun olurum. Önerilerinizi ve geliştirmelerinizi de eklerseniz mükemmel olur.

Ekleme (01.02.2014): Log eklendi.

Tagged , , , , , , , , , , , , ,

Sansürün Bizi Etkileme Derecesi

Aklımdan geçenleri tam olarak ifade edebildiğimden emin değilim. Yazı da gece sansür konusunda artık farklı şeyler söylemekten bahsederken birkaç cümleden çıktı, buraya kadar geldi. Umarım okurken keyif alır (ne keyfi, dikkatinizi çeker diyelim) ve görüşlerinizi belirtirsiniz.

5651 sayılı kanun ile gelecek Internette sansür ve etkileri tartışıladursun, ben biraz daha konuyu farklı bir noktaya çekip bir eleştiri getireceğim. Bunun nedeni ise bakış açısını biraz daha farklılaştırabilmek ve daha farklı düşünebilmektir. Öncelikle, sansürün kelime anlamına (TDK) bir bakalım:

Her türlü yayının, sinema ve tiyatro eserinin hükûmetçe önceden denetlenmesi işi, sıkı denetim.

Bizler de tanım olarak farklı bir şey beklemiyorduk. Bizleri en çok ilgilendiren kısım ve yazının temel noktasını oluşturacak şey de “hükümet-ler-ce önceden denetlenmesi işi“. Bildiğimiz üzere, hükümetleri oluşturan partiler ve her partinin de kendine has bir yoğurt yiyişi vardır. Denetim de tam bu noktada önem kazanır çünkü partiler kendi ideolojilerini ön planda tutarak bir denetim süzgeci oluşturacaktır. Fakat, bu süzgeç ne kadar farklı olursa olsun, sansür bir korkuluk gibi durmaya ve baki kalmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, sadece sansürlenen “şeyler (içerikler)” değişen hükümetlere göre farklılık göstermektedir.

Sansürün değişen hükümetlere göre gösterdiği farklılığı şöyle anlatayım; daha “muhafazakar” bir partinin iktidarlığında bir kitap “müstehcen” bulunurak sansürlenebiliyor (veya böyle bir girişimde bulunulabiliyor), televizyon yayınlarında çok çeşitli sansürler (böyle dekolte olmaz) görülebiliyor, Internet üzerinde çeşitli kelime grupları bu muhafazakarlık çerçevesinde (örneğin ateizm) filtrelenerek sansürlenebiliyor. Öte yandan, darbelerde sıkça yapılmış sansürleri (kitaptan şarkıya, çok geniş alanda) görebiliyoruz veya başka bir parti iktidar olduğunda Türkiye’de yaşayan farklı etnik gruplara, bu etnik grupların dillerine, yayınlarına veya haberlere sansür uygulanabiliyor. Bu durumla ilgili birçok örnek senaryo oluşturulabilir. Benim dikkati çekeceğim nokta bu sansürlerin bizleri nasıl, ne yönde etkilediği, bizleri etkileme derecesi ve neden baki kaldığıdır.

Konuyla ilgili olarak Apollinaire davasını ele alalım. Kitap mevcut iktidar tarafından müstehcen ve muahfazakar yapısına ters bulunduğu için sansürlenmek istenmektedir. Bu sansürün bizleri nasıl etkilediğine gelince; edebiyatla hiç ilişkisi olmayan bir birey bu sansürden olumsuz yönde etkilense de onun bu sansürden etkilenme derecesi edebiyatla ilişkili bir bireye kıyasla daha düşüktür. Edebiyatla ilişkili bir başka birey de hem olumsuz hem de daha yüksek derecede etkilenmektedir. Bu noktada ön plana çıkan şey –yani etkileme derecesinin önemi-, birey bir sansürden ne kadar az etkilenme derecesine sahipse o sansürü görmezden gelebilme derecesi de aynı oranda artmaktadır. Çünkü, edebiyatla ilişkisi olmayan bu birey, ilgili alanına girmediği için bu kitabın sansürlenmesiyle ilgilenmemekte veya konuya ilişkin bilgi sahibi olsa da görmezden gelmektedir.

Bir başka ve görülmesi daha net bir örneğe gelecek olursak, Türkiye birçok etnik grubun diline sansür uygulayan iktidar-lar vardır/olmuştur. Bu etnik gruba üye bireyler kendi dillerine uygulanan bu sansürden olumsuz yönde ve yüksek derecede etkilenirken, bu etnik gruba üye olmayan, bu dili konuşmayan bireyler ise düşük –hatta yok sayılacak– düzeyde etkilenmektedirler. Ayrıca, etkilenmediği için bu konuda yapılan bir sansürün ne tür boyutlarda yıkım oluşturduğunu da bilememektedir. Sansüre uğrayan etnik grup sayıca ne kadar az olursa (sayıca çok olması da görüldüğü kadarıyla görmezden gelinmeye engel olmuyor) ve görmezden gelen veya ilgilenmeyen (hatta destekleyen) kesim ne kadar kalabalık olursa sansür o kadar çok normalleştirilmekte, kalabalık kesim (çoğunluk) tarafından meşru bir şeymiş kabul edilmekte, bu etnik grup (azınlık) üzerinde böyle bir algı oluşturulmaya çalışılmaktadır.

Son bir örnek de kendimden vereyim. Benim için dini bir kitabın veya dini bir Internet sitesinin sansürlenmesi çok bir şey ifade etmiyor ve benim bundan etkilenme derecem yok denecek kadar azdır. Fakat, ben bu sansür karşısında tepki göstermezsem veya görmezlikten gelirsem bu yaptığım yapılan sansürü ve ileride yapılacak sansürleri meşru kılacak bir zemin hazırlar. Ayrıca inancım, görüşüm, dilim ne olursa olsun asla kabul edilebilir bir davranış değildir. Eğer bir duruş arıyorsanız, buna empati yapabilmek diyebilirsiniz.

Yukarıda gösterdiğim örnekleri dikkate alarak sansürün baki kalmaya devam etmesinin en büyük katalizörlerinden biri –bence– sansürün bizleri etkileme derecesidir. Bizler bir sansürden ne kadar az etkileniyorsak, o konuda o kadar çok görmezden gelebiliyor, ilgilenmeyebiliyor, normalleştirebiliyor veya bana dokunmayan yılan diyerek geçiştirebiliyoruz. İşte tam da bu noktada hataların en büyüklerinden birini gerçekleştiriyoruz. Sansür her ne olursa olsun sansürdür ve kime veya neye yapılırsa yapılsın, bizleri ne kadar az etkilerse etkilesin (veya hiç etkilemesin) bunun karşısında olmak gerekir.

Sonuç olarak, beni/bizi ilgilendirmiyor, beni/bizi etkilemiyor diyerek sansürü ne kadar çok görmezden gelirsek o kadar çok normalleştirir ve meşrulaştırır, bir önceki hükümette bizi etkilemeyen –veya çok az etkileyen– bir sansür bir sonraki hükümette farklı bir formda ve bizleri daha yüksek düzeyde etkileyebilir. Ayrıca, sansüre karşı çıkmak azınlığın veya belirli kitlelerin, etnik grupların veya belirli bir konuda ortak görüş sağlamış çoğunluğun değil, herkesin yararınadır. Malesef her türlü sansüre (etkilensin veya etkilenmesin) her zaman tepki gösteren küçük bir kesim var ve artık bunun olabildiğince büyümesi gereklidir. Çok şey istediğimin farkındayım ama sansür konusunda –ve birçok konuda– zihniyetin değişmesi gereklidir. Değişmediği sürece sansür mücadelesi bir daire etrafında aynı şeyleri tekrarlayan ve farklı yönlere koşma mücadelesinden öteye geçemeyecektir.

Not: Gelen bir e-posta üzerine sıkça yapılan bir mantık hatasından bahsetmem gerekli oldu.

A- Sansür olmamalı.
B- Hayır efendim, örneğin çocuk pornosu serbest olur ve önünü alamayız. Bu asla istemeyeceğimiz bir durumdur ve herkes olumsuz etkilenir.

Buna korkuluk mantık hatası denilmektedir. A ifadesinde çocuk pornosunun gibi aşağılık bir şeyin serbest olmasından bahsetmezken B bir korkuluk yaratarak (çocuk pornosu) tartışmayı savunulması zor bir tarafa çekmektedir. Kaldı ki çocuk pornosu (pedofili) ile mücadele için sansür araçlardan biridir. Tek başına sansür bir anlam ifade etmez.

Tagged , , , , , , , , , ,

Yeni 5651 ve Sansürün İşleyişi

5651 yumuşatılarak geçmişken Internet sansürünün Türkiye’deki yumuşak yerine bir bakalım.

5651 sayılı Internet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun sözde yumuşatılarak meclisten geçti. Bizleri ilerleyen süreçte neler bekliyor, Türkiye’nin sansür konusunda dünyadaki yeri nedir, 5651 sayılı kanun sonrası ne olur, dünyada sansürlenen içeriklerin dağılımı ve bizdeki yansımaları ne olur tüm bunları merak etmekteyiz. İlk olarak, Türkiye’nin dünya Internet sansürü haritasında nerede yer aldığına bir bakalım.

Internet_Censorship_World_Map_suggestedYukarıda gördüğünüz harita 2013 yılı dünya sansür haritasıdır. Haritanın kaynağı için buraya bakabilirsiniz. Ek olarak, diğer haritalar yerine renkleri için bu haritayı seçtim. Renklerin ifade ettiklerine gelirsek; radikal, oldukça, seçici, gözetim altında, düşük (ya da yok) ve veri yok şeklindedir. Haritaya Türkiye’de seçici bir sansür olduğu işlenmiştir. Bununla ilgili de hatırlarsanız çeşitli kelimelerin (haydar, mini etek, liseli vs.) filtrelendiği ve bunun üzerinden de sitelere erişimin yasaklandığını, TİB’in ise 2014 yılı itibariyle (muhtemelen bahsettikleri sistemin otomatik olarak engellediği siteler) 35702 siteyi, Türkiye’de ise toplamda 40124 sitenin engellediğini biliyoruz. Fakat, 5651 sayılı kanun ile muhtemelen 2014 yılında Türkiye’de sansür oldukça veya radikal olarak renklendirilebilir bir hale gelebilir.

sansürlenen içeriklerİkinci olarak, bizleri ilgilendiren diğer bir nokta dünyada sansürlenen içeriklerin ne olduğudur. Bu konundaki yüzdesel dağılım (birincil kaynak: opennet initiative) yukarıda görüldüğü gibidir. Yoğunluğun bloglar ve siyasi partilerde olması -bence- çok önemli bir noktadır. Özellikle 5651 sayılı kanun ile Türkiye açısından değerlendirdiğimizde, ilerleyen süreçte muhalefet partilerine ve bloglara, ardından bağımsız basına doğru çok ciddi bir sansür dalgasının yayılabileceğini (bu kısmı benim öngörüm olarak alırsanız memnun olurum) söyleyebiliriz.

sansür işleyişiYeni 5651 sayılı Internet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun‘un içeriğini yukarıdaki sansür işleyişi şeması üzerinden anlatalım. Devlet, yasal düzenlemelerin yanında İSS’larını direkt olarak kontrol edebilmek için tüzüğünü kendi onayladığı Erişim Sağlayıcıları Birliği adında bir birliğe üye olmaya zorlamaktadır. Bununla birlikte, bu birliğe üye olmayan servis sağlayıcıların faaliyette bulunamayacaklarını da ayrıca belirtmektedir. Böylece, erişim engelleri ve veri takibi (phorm, dpi vs.) taleplerinin bu birliğe yapılacağı, bunun bir sonucu olarak da taleplerin İSS’lere de yapılmış varsayılacağı söylenmektedir. Kısaca devlet, Erişim Sağlayıcıları Birliği ile İSS’leri direkt olarak kontrol edebileceği bir yapıya kavuşturmaktadır.

Ayrıca, yapılan erişim engelleri ve veri takibi için yasal bir koruma kalkanı da mevcuttur. Bu koruma kalkanına göre; “TİB Başkanlığı personelinin, yaptıkları görevin niteliğinden doğan veya görevin yerine getirilmesi sırasında işledikleri iddia olunan suçlardan dolayı haklarında ceza soruşturması açılmasına TİB Başkanı için ilgili Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı, diğer personel için ise Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı’nın izni aranacak.” Bunu yukarıdaki veri takibi araçları ile ilişkilendirirsek sonucun ne kadar vahim bir boyutta olduğu çok net görebiliriz. Yani devlet, veri takibi için İSS’leri kontrol altında tuttuğu bir yapı içinde olmaya ve bu takipler sonucu doğabilecek suçların soruşturulması için de kendinden izin almaya zorluyor. Kısaca, beni bana şikayet edin demektedir.

Bir diğer nokta, yer sağlayıcıların (hosting firmaları) yasal düzenleme ile trafik kayıtlarını saklama süresi en az 6 ay en fazla 2 yıl olacak şekildedir. 5651 sayılı kanun TİB (MİT kökenli Ahmet Çelik) başkanına sansür için doğrudan yetki vererek -sözde- kanuna aykırı (örneğin, kişilik hakları bahanesi ile) fakat herhangi bir içeriğe erişim 4 saat içinde engellenebilecek (24 saat içinde mahke karar verecek) ve yer sağlayıcı kendisine bildirilen içeriği derhal çıkartmak zorunda kalacaktır. Gayri hukuki talepler ise tam bu noktada devreye girmektedir. Kendisiyle ilgili yapılan eleştiriden memnun olmayan bir “bakan” içerik hukuka uygun olsa bile (örneğin, özel hayatı bahane ederek) erişimi engelleyebilme yolu açılmış olacaktır. Burada sadece bakanla sınırlamamak gerekir. İktidar, kendisini eleştiren tüm içeriklere ve bu içeriklerin birçoğu hukuka uygun olsa bile (örneğin, özel hayatı tekrar bahane ederek), erişime engelleyebilecektir. Diğer yandan, kayıt bilgilerinin nerede tutulduğu bu noktada çok önemli değildir. Kayıtların uzun süre tutulması ve istendiği takdirde (hukuka uygun olsa bile) devlete verilecek olması asıl problemdir. Fakat, Ulaştırma Bakanı Lütfi Elvan, “kayıtlar devlette tutulmayacakdiyerek insanları yanlış yönlendirmektedir. Kendisine tabi yaptığı sağlayıcılar, istendiği takdirde tüm kayıtları vermek mecburiyetindedir.

Devlet, içerik kaldırma ve kullanıcıya ait veri taleplerini içerik sağlayıcılarından istemekteydi. Fakat, bununla ilgili olarak her zaman istediği sonucu alamamakta bazen de reddedilmekteydi. Artık, içerik kaldırma ya da veri talebi ile uğraşmak yerine IP ve URL bazlı engelleme getirerek, kuracağı birlik üzerinden İSS’lerin hizmetlere erişimi engellemesini sağlayacaktır. Bu şu demek oluyor; örneğin, Twitter’ın (https://twitter.com) tamamen erişime engellenmesi yerine Twitter kullanıcılarından herhangi birinin (https://twitter.com/songuncelleme) içeriğinin erişime engellenmesi veya tamamen erişime engellenen bir sitenin DNS (VPN veya proxy hariç) değiştirilse bile erişilememesidir. Böylece, devlet yapmış olduğu erişim engeli ya da veri isteği taleplerinde reddedilse bile içeriğe ya da tamamen yer sağlayıcıya erişimi engelleyebilecektir.

Yukarıda anlattıklarımı en basit şekliyle bir kolunu şemaya uygun olarak kısaca tekrar anlatayım. Devlet, yasal bir düzenleme ile İSS’leri oluşturacağı birliğe üye yapmaya mecbur ederek İSS’lerin direkt kontrolünü sağlar. Böylece veri takibi ve erişim engelini de kendine yani tekele yükler. Bu da içeriğin kaldırılmasından engellenmesine, veri takibinden kullanıcının Internetteki hareketlerinin izlenmesine kadar çok geniş çaplı bir alanı kapsar. Tüm bunları toparlayacak olursam, devlet kendi denetiminde ve üyeliği zorunlu tuttuğu bir birlik kurarak Internet’te veri takibi ve erişim engelinin gayri hukuki yolunu açmış, ayrıca bunu yasal bir düzenleme ile yapmıştır. Bununla birlikte, Türkiye’de zaten radikal bir sansür mevcuttur. Bu konuda bir örnek (çoğaltılabilir elbette) göstermem gerekirse, hiç düşünmeden Guillaume Apollinaire Davası diyebilirim. 5651 sayılı kanun ile oluşturulacak yeni birlik ve işleyiş de Internette “seçici” olan sansürü “radikal” sansüre çevirecektir.

Şimdi soruyorum, sizce sansür haritasında 2014 yılı sonu için Türkiye’nin yeni rengi (benim ifademi bunun dışında tutarak) ne olacaktır?

Ekleme (17.01.2014): Bugün t24’te ‘Emniyet ve yargıdaki görevden almaların merkez üssü TİB’ başlıklı bir haber yayımlandı. Haberde TİB’e MİT kökenli Ahmet Çelik’in atanmasından sonra cemaate yakın kamu görevlilerinin listelerine yönelik çalışma başlatıldığı ve teknik takiplerin TİB’in “ana dinleme sistemi” araclığı ile kontrol edildiği söyleniyor. Yazıyla tamamen tutarlı olması açısından önemli bir haberdir.

Ekleme (17.01.2014): Yeni bir haber daha. ‘Dinlemenin merkezi’ TİB’de tüm daire başkanları görevden alındı başklı bu haberde de 5 TİB daire başkanın görevden alındığı ve yerlerine MİT kökenli isimlerin geleceği söylenmiş. Türkiye’yi artık radikal olarak boyayabiliriz.

Ekleme (24.01.2014): Vimeo erişime engellendi.

Ekleme (24.01.2014): Soundcloud erişime engellendi.

Ekleme (27.01.2014): Vagus.tv erişime engelledi. (Özgür basın)

Ekleme (31.01.2014): Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu ile Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı, T24‘e CHP’nin soru önergesi haberini yayından kaldırması için tebligat yolladı. Haberin ayrıntıları burada. Özgür basın demiştim değil mi? Buna dolaylı yoldan siyasi partiye ait haber ve içeriği de ekleyebiliriz.

Tagged , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Fişlemeyi Normalleştirmek

Özellikle iktidarın devamlı ihbar edin çıkışları, son bulacağını söyledikleri fişmele ile doğrudan çelişmektedir. Epey deneysel bir yazı oldu. Bir eleştiri yazısı olarak yorumlarınızı beklerim.

Gezi sürecinden bildiğimiz üzere insanlar Gezi’ye destek vermek amacıyla geceleri ülkenin birçok ilinde “tencere tava” çalmaya başlamıştı. Çok geçmeden Erdoğan; “Komşuyu rahatsız etmek suçtur. Ben değil yasalar söylüyor. Müracaatınızı yapacaksınız, yargıya bildireceksiniz.” diyerek tencere tava çalanların ihbar edilmesini istemişti. Ardından, bu konuyla ilişkin olarak “Sırdaş Polis İhbar Noktası” projesinden bahsetmişti:

Mahalle aralarına yerleştirilecek bu sistem sayesinde, bir suç işlendiğinde, insanlar ‘kimliğim tespit edilir mi?’ endişesi yaşamayacak. Bu sistem ile ister yazılı olarak, isterse de sesli olarak bu kutulara ihbarda bulunabilecek. Bu kutulara yapılan ihbarlar ise kesinlikle gizli kalacak. Projenin kısa bir zaman diliminde başlatılması hedefleniyor.

Görüldüğü üzere yazılı veya sesli olarak mahalle aralarına yerleştirilmiş bu sisteme insanlar kimlikleri gizli kalacak şekilde ihbarlarda bulunabilecekler. Ek olarak, bu proje sayesinde “polise olan ihbarların artırılması ve ihbar sisteminin işlevlik kazanması” amaçlanmakta olduğu söylenmiştir. Bir süre sonra, gündem değiştirme gücünü iyice kaybeden Erdoğan’ın kızlı-erkekli öğrenci evleri çıkışı olmuştu. “Üniversite öğrencisi genç kız, erkek öğrenci ile aynı evde kalıyor… Vali Bey’e bunun talimatını verdik. Bunun bir şekilde denetimi yapılacak.” demişti. Bu söyleminden sonra epey tepki çekmiş, kızlı-erkekli öğrenci evlerinin ihbarı başlamış, kendilerini ihaber edenler olmuş ve ihbar sonucunda da bir kişi hayatını kaybetmişti. Görüldüğü üzere her iki söylemin de ortak yönleri; neyin suç olduğunun bir kişi tarafından belirlenmesi ve  “ihbar.”

Bu sefer çok yakın bir tarihte, 6 Aralık 2013’te “Trafikte Yeni Dönem! Herkes Polis Olabilecek” başlıklı yeni bir haber yayımlandı. Ayrıca, bu haber tv programlarında da gösterildi. Haberde geçen bölümden bir altıntı yapayım:

Tasarı Meclis’ten geçerse elinde kameralı cep telefonu bulunan herkes trafik casusluğu yapabilecek. Vatandaş aşırı hız, kırmızı ışık ihlali, emniyet kemeri, yasak park, araç kullanırken cep telefonu ile konuşma, hatalı sollama, araçtan sigara izmariti, çöp atma gibi eylemleri ya fotoğraflayarak tespit edecek ya da videoya çekecek.

Alıntıdan da görüldüğü üzere insanlar ellerindeki cep telefonları ile isterlerse trafik casusluğu yapabilecekler. Yani tekrar aynı bahaneyle, yasalara aykırı bir durumun ihbar edilmesi istenmektedir. Bununla birlikte, “casusluk” kelimesi “Sırdaş Polis İhbar Noktası” projesi ile -bence- doğrudan ilişkilidir. Çünkü, her ikisinin de ortak noktası kimlik gizliliğidir (e-posta ile ihbar bu konuda biçilmiş kaftan). Şimdi bir ayrım yapalım. Mobese, devletin kendi eliyle koyduğu bir gözetleme sistemidir. Haberlerde insanlara “evlilik teklif eden çiftler, enteresan kazalar, mobese kameralarına takılan ilginç görüntüler vs.” şeklinde gösterilmekte, asıl çalışma amacı gizlenerek ve normalleştirilerek anlatılmaktadır. Öte yandan, bahsedilen ihbarlar bir sivil muhbirlik olup, ayrıca yasal bir dayanağı olmadan, farklı veya karşıt görüşlerde olanları devletin fişleyemediği noktada fişlenmesine yardımcı olmaktır.

İlk olarak, elinde kameralı cep telefonu olan herkesin trafik casusluğu yapmasını (kurallara uymayan sürücüler için bile) kabul edilemez buluyorum. Trafikteki kural ihlallerinin çözümü “ihbar” sisteminden geçmemektir. Ayrıca, bununla  fişleminin ilerleyen süreç içerisinde daha normal bir algı yaratacağına inanmaktayım. Bunu şundan dolayı söylüyorum; ilk iki ihbar isteğinde neyin suç olduğu bir kışı tarafından belirlenirken bu sefer de yasalara aykırı durumlar bahane edilerek bir ihbar sistemi kurulmaktadır. Çünkü, hem tencere-tava hem de kızlı-erkekli ihbarların toplumun belirli bir kesimi tarafından (iktidar gibi düşünmeyenler diyelim ya da siz ne derseniz) “fişleme” olarak algılanmasına rağmen “kurallara, trafiğe vs. yardımcı olmak” adıyla fotoğraf çekilmesinin ve bununla ihbarda bulunulması gözden kaçırılmaktadır. Tıpkı Mobese haberleri ile yaratılmaya çalışılan algı gibi bu tarz ihbarların da asıl resmin üzerini örttüğünü düşünüyorum. Bu resim de fişlemenin ve devletin fişleme mekanizmasına yardımcı (gönüllü, sivil muhbirlik) olmanın ta kendisidir.

Son olarak, iktidar söz vermesine rağmen fişlemeyi son vermemektedir. Askine, fişlemeyi normalleştirmekte ve bunun için de elinden geleni yapmaktadır. Fişlemenin zeminini hazırlayan ve normalleştiren bu tarz haberler ve ihbarların altında yatanlar iyi görülmelidir. Bugün için makul gelebilecek bir ihbar/ihbarlar ilerleyen süreçte fişleyen bir toplum mekanizmasına dönüşebilir/dönüştürebilir.

Tagged , , , , , , , , , , , , ,

DNSCrypt

Veri trafiğini daha iyi şifrelemenin en iyi yollarından biri de DNSCrypt kullanmaktır. Sizleri küresel dinleme ve yapacağınız hatalardan korumayacak ama DNS trafiğiniz şifreli bir hale dönüşecektir.

DNSCrypt kısaca, bir istemci ile DNS çözücü arasındaki iletişimi şifreleyen bir araçtır. Diğer bir deyişle, DNSCrypt proxysi doğrudan yerel çözücü olarak kullanabileceğiniz ya da DNSCrypt protokolü olarak DNS isteklerini gönderen, şifreleyen ve doğrulayan yerel bir servis sağlamaktadır. Bununla birlikte, DNSCrypt yüksek hızlı ve yüksek güvenlikli elliptic-curve kriptosu kullanmakta ve istemci ile birinci-seviye çözücü arasındaki iletişimi korumaya odaklanmaktadır.

DNSCrypt’i bu kadar farklı kılan şeylere bakarsak eğer, SSL nasıl HTTP web trafiğini HTTPS şifreli web trafiğine çeviriyorsa DNSCrypt de sıradan bir DNS trafiğini şifreli DNS trafiğine dönüştürmektedir. Bu da kullanıcıya dinleme ya da man-in-the-middle saldırıları gibi durumlarda koruma sağlamaktadır. Ayrıca, DNSCrypt platform bağımsız bir uygulamadır ve GNU/Linux, Windows ya da iOS (jailbreak şartı var) sistemlerde rahatlıkla kullabilirsiniz. Örneğimiz GNU/Linux üzerinde olacak fakat sizler farklı platformlar için en altta verilmiş bağlantılar üzerinden hareketle gidebilirsiniz.  Bununla birlikte, dağıtımınızın ne olduğunu bilmiyorum. Eğer, kullandığınız dağıtımın depolarında dnscrypt paketi yok ise direkt 2. yönteme bakabilirsiniz.

1. Depodan kurulum

İşlemlerimizi terminal üzerinden root olarak gerçekleştireceğiz. Hemen bir tane açın ve:

kame ~ $ apt-get install dnscrypt-proxy (pacman -S dnscrypt-proxy veya dağıtımınız neyse onun paket yöneticisi ile kurulumu gerçekleştirin.)

Kurulum tamamlandıktan sonra dnscrypt-proxy servisini başlatın. Debian ve türevi dağıtımlarda bu otomatik olarak gerçekleşecektir. Eğer başlamazsa:

kame ~ $ /etc/init.d/dnscrypt-proxy start

systemd kullanan farklı bir dağıtımda:

kame ~ $ systemctl enable dnscrypt-proxy
kame ~ $ systemctl start dnscrypt-proxy

yaparak başlatabilirsiniz.

2. Elle kurulum

Eğer depolarınızda yok ise aşağıdaki adımları gerçekleştirin.

kame ~ $ wget -c http://download.dnscrypt.org/dnscrypt-proxy/dnscrypt-proxy-1.3.3.tar.gz
kame ~ $ tar xzf dnscrypt-proxy-1.3.3.tar.gz
kame ~ $ cd dnscrypt-proxy-1.3.3
kame ~ $ ./configure
kame ~ $ make
kame ~ $ sudo make install

Bu aşamaların herhangi birinde (make install hariç) hata alırsanız mevcut hatayı aratarak eksik kütüphane veya paketleri kurmanız gerekebilir.

3. Kullanım

Kurulum aşamalarını tamamlamış iseniz artık kullanıma geçebiliriz. Statik IP ayarları yaparak kullanımını göstereceğim. Sadece DNS sunucusuna yazarak da kullanabilirsiniz. Seçim size kalmış.

kame ~ $ sudo ifconfig

eth0: flags=4163<UP,BROADCAST,RUNNING,MULTICAST>  mtu 1500
        inet 192.168.1.3  netmask 255.255.255.0  broadcast 192.168.1.255
        inet6 fe80::52e5:49ff:feda:8b5a  prefixlen 64  scopeid 0x20
        ether 50:e5:49:da:8b:5a  txqueuelen 1000  (Ethernet)
        RX packets 345058  bytes 405146897 (386.3 MiB)
        RX errors 0  dropped 8  overruns 0  frame 0
        TX packets 231282  bytes 53324829 (50.8 MiB)
        TX errors 0  dropped 0 overruns 0  carrier 0  collisions 0

Görüldüğü üzere eth0 kullanmış olduğum bağlantım. inet değeri ise bilgisayarımın ip’si. Ağ yöneticiniz NetworkManager veya başka bir şey olabilir. Ağ yöneticinizinde düzenlemek üzerekullandığınız bağlantıyı (eth0, wlan0 vs.) açın (örneğin Edit connections -> Ethernet (eth0) -> Edit -> IPv4 Settings) ve:

Adress: 192.168.1.3
Netmask: 255.255.255.0
Gateway: 192.168.1.1

şeklinde düzenleyin. Son olarak DNS Servers (DNS sunucusu) kısmına 127.0.0.1 yazın, kaydedin ve ağ yöneticinizi tekrar başlatın. 127.0.0.1, bizim yerel DNSCrypt proxymizdir. Bundan sonraki süreçte artık trafiğimiz şifreli bir şekilde akmaya başlayacaktır.

Dikkat etminiz gereken en önemli nokta DNSCrypt erişime engelli siteleri aşmak için bir araç olmadığıdır. Veri trafiğini en iyi şekilde şifrelemeye çalışmakta fakat bu süreçte IP’niz gizlenmiyor, yeriniz değişmiyor, Internete çıkış noktanız farklılık göstermiyor. Bunu kesinlikle aklınızdan çıkarmayın. Diğer platformlar için indirme bağlantıları aşağıdadır:

Tagged , , , , , , , , , , , , ,

Bilim Etiği, 5651 ve Sansür

Amacım bilimsel araştırmalarda gerçeğe uymayan yanıltmalara yönelik sorunların ve bu konularda uyulması gereken etik kurallarının saptanmasından ziyade, Internet sansürünün genel anlamıyla bilim etiğini nasıl ve hangi yönde etkilediğini tartışmaktır.

İlk önce kavramları kısaca açıklayarak ilerleyeceğim. Araştırma, araştırmacıların doğru bilgiye ulaşmak için yaptığı eylemlerden oluşan bir süreci ifade eder. Bunu hepimiz hayatımızın birçok alanında gerçekleştirmekteyiz. Ayrıca, Internet günümüzde araştırma eylememizin en büyük halkasıdır. Bununla birlikte, araştırmacılar alanlarında “özgürce“, planlı ve sistemli olarak veri toplar, analiz yapar, yorumlar, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için başkalarının da incelemesine ve kullanmasına izin verir. Buna, araştırmacılıkta bilim etiği denir.

Araştırmacılıkta bilim etiğine en uygun örneklerden biri GNU/Linux’tur. GNU/Linux’u herkes ücretsiz olarak indirebilir ve kullanabilir. Fakat, GNU/Linux ile Windows arasındaki en önemli fark, ticari yazılım modelinden ziyade GNU/Linux’un “açıklığıdır“. Bilim etiğinde de söylediğim gibi nasıl ki veriler incelenmesi, kullanılması ve geliştirilmesi için başkalarının da kullanmasına ve geliştirmesine sunuluyorsa, aynı şekilde GNU/Linux da sunulmaktadır.  Ayrıca, açık kayak modelin bilim adamları tarafından seçilmesinin nedeni sadece etik değil, bilimsel bilgiye ulaşmanın en başarılı yolu olmasıdır (Himanen, 2005: 77-162).

17 Aralık 2013 yolsuzluk operasyonu ile başlayan yeni süreçten sonra bilgiye açık erişim için Internet en yoğun kullanılan, bilginin incelenmesi, kullanılması, değerlendirilmesi ve yeniden paylaşılması için en etkin ortamdı. Bunu sadece yolsuzluk operasyonu ile sınırlandırmıyorum. Fakat, AKP Şanlıurfa Milletvekili Zeynep Karahan Uslu, “5651SayılıKanun’nda değişiklik teklifimiz toplumsal ihtiyaçlar&özgürlükler dengesi hassasiyetleGÖZETİLEREKhazırlandı” tweet’i ile 5651 S. Internet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun değişikliği talebinde bulmaktadır. Değişiklik son olarak torba kanun tasarısı içine de taşındı. Bu tasarının zamanlaması ise Internet’in açık bilgi akışındaki rolü açısından çok önemlidir.

Tasarının içeriği, Internet sansürünün kapsamını daha da çok artırmaya, daha keskin ve sert kurallarla Internet’teki ifade özgürlüğünü kısıtlamaya yöneliktir. Şunu iyi anlamak lazım; Internet özgürlüğü ifade özgürlüğünün koruyucusudur. Çünkü, araştırmacılık bulguların ifade edilmesini ve özgürce paylaşılmasını da gerektirir. Eğer siz, kendinizi özgürce ifade edemiyorsanız araştırma özgürlüğüne de sahip olamazsınız. Bu, doğrudan açık bilgi akışını etkiler. Açık bilgi akışında bahsettiğim verilerin analizi, değerlendirilmesi, başkalarına sunulması, geliştirilmesi ve yeniden sunulması döngüsü etkilenecek, döngü içerisindeki aşamaların bir kısmı ya da tamamı sansürden dolayı etkilenmiş/engellenmiş olacaktır.

Internet özgürlüğü, ifade özgürlüğü, açık bilgi akışı, bilim etiği gibi haklar ve süreçler girifttir. Sizin bunlardan herhangi birine uygulayacağınız sansür diğerlerini de doğrudan ve olumsuz yönde etkilemektedir. Günümüzde en etkin araştırma yöntemi Internet’te kaynak taramasıdır. Ayrıca, içeriklere rahat ve sansürsüz erişimden, test ve bulguların Internet’te paylaşılmasından ve tartışılmasından geçer. Açık bilgi akışının, şeffaf, sansürsüz ve herkesin erişimine izin vermediği durumlarda bilimin ve toplumun ilerlemesi söz konusu dahi olamaz.

Sonuç olarak ısrarla vurguladığım şey; Internet muktedirin keyfiyetine, kendi çıkarlarına ve kendisini kormaya yönelik  bir süzgeçten geçirilemez. Internet özgürlüğü ve erişimi bir insan hakkıdır. Bu hak, birçok hakla girift haldedir ve birçok hakkın koruyucusudur.  21. yüzyılın toplumsal sorunları daha çok artmış ve daha karmaşık bir hal almıştır. Her alanda yaşanan yozlaşmalara çözüm olarak etik kavramı ortaya çıkmıştır. Bilim etiğinin kendi iç sorunları dışında bir de Internet özgürlüğüne vurulacak darbe ile uğraşmak zorunda kalması, bilimsel gelişimi yavaşlatır ve hatta durdurabilir. Bu, her toplum için kabul edilemez bir durumdur.

* Himanen, Pekka. (2005). Hacker etiği. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

* Korsan Parti Bildirisi

* Higgs Bozonu’nun Keşfinde GNU/Linux ve Özgür Yazılımlar Kritik Bir Rol Oynadı (Murat’a teşekkürler!)

Tagged , , , , , , , , , ,

Bu Kitabı Çalın

Kame’yi açtığım 2013 Ağustos’undan bu yana biriken yazıları daha iyi nasıl yayarım diye düşünürken aklıma e-kitap yapma fikri geldi. Tek yapmam gereken yazıları düzgün ve okunurluğu yüksek, şekil itibariyle de bir kitabı andıracak şekilde aktarmaktı. Sonunda bunu bitirdim.

Önce neden daha çok yaymayı istiyorum onu anlatayım Bu benim gelişimimin bir parçası. Ne kadar çok farklı fikirle karşılaşırsam o kadar çok yeni şey öğreneceğim. Hayatımda bu hep böyle oldu. Yorucu olsa da katkısı ve sizi ileriye taşıması inanılmaz. Ayrıca, e-kitap yaparken tek kullandığım LibreOffice idi. Bu konuda bir kez daha açık kaynağa şükranlarımı sunuyorum.

Kitabın adını özellike “Bu Kitabı Çalın” koydum. Fakat, “Steal This Book” adında bir başka kitap daha varmış. Bunun farkında değildim ama tahmin de ediyordum bir yandan. Neyse, benim yazdığım “öyküler” de sizi tatmin eder diye düşünüyorum. 28 tane yazı mevcut. Metin içi atıfta bulundum (dipnot), böylece direkt olarak bağlatıya tıklayarak kaynağa ulaşabilirsiniz.

Son olarak, kitabın içeriğini istediğiniz gibi kopyalayabilir, paylaşabilir, değiştirebilir ve dağıtabilirsiniz. Bunun için bana sormanıza ya da izin istemenize gerek yok. Ayrıca, bana veya kitaba referans vermenize de gerek yok. Sadece yazıları ticari bir amaç için kullanmayın. Sizden tek istediğim bu.

Kitabı indirmek isterseniz:

Bana bugüne kadar karşılıksız destek veren herkese bir kez daha buradan teşekkürlerimi sunuyorum.

Tagged , , ,