Twitter‘ın erişime engellemesi ile ilgili mesajım için buraya tıklayabilirsiniz.
YaCy, p2p mantığı üzerine kurulu ücretsiz, açık kaynak, özgür bir arama motoru yazılımdır. Genel olarak Java dili ile yazılmıştır ve platform bağımsızdır. Yani, illa GNU/Linux kullanmanıza gerek yoktur. P2P ağlarda olduğu gibi YaCy’de de birçok istemci vardır. Her YaCy-istemcisi birbirlerinden bağımsız olarak bir Internet sayfasını tarayabilir, analiz edebilir, sonuçları YaCY-istemcilerinin erişebilmesi için ortak bir indeks veritabanında tutup paylaşabilir. Tüm YaCy-istemcileri eşittir ve arama portallarında (Google, Bing, Yandex vs) merkezi bir sunucusu yoktur. Kısaca, YaCy için merkezsizleştirilmiş arama motoru da denilmektedir.
Merkezsizleştirilmiş arama motoru nedir?
Özel mülkiyet bir arama motoru düşünün. Bir merkezi ve yönetici(leri) mevcuttur. Bu arama motorunun sizin kontrolünüz dışında olan özel sunucularının bir merkezi vardır, sizin aramalarınızla ilgili bilgi toplar, sonuçları çeşitli gerekçelerle (telif vs.) sansürleyebilir, sizin arama sorgularınız ve eriştiğiniz sonuçlarla ilgili profil oluşturup bunu reklam için kullanabilir veya satabilir. YaCy’de ise bu durum tamamen farklıdır. Öncelikle, böyle bir merkeze bağlı değilsiniz. Kendi arama motorunuzun hem yöneticisi hem de kullanıcısısınız. Diğer yandan arama portallarındaki gibi içeriğiniz sansürlenmez, yöneticiler tarafından gözetlenmez ve herhangi bir reklam yoktur. Kendi içeriğinizi oluşturabilir, istediğiniz siteleri indeksleyebilir ve 600’den fazla istemcinin düzenli olarak katkı yaptığı 1.4 milyardan fazla dökümana sorunsuz, herhangi bir engele ve kısıtlamaya takılmadan erişebilirsiniz.
Kurulum ve ilk çalıştırma
İlk önce sistemimize Java kurmalıyız. Ardından YaCy’i kurabilir ve çalıştırabiliriz. Windows kullanıcıları buradan MacOS kullanıcıları da buradan indirip kurabilirler. Paket yöneticiniz ve dağıtımınız ne olduğunu bilmediğim için Debian türevi dağıtımlara uygun bir Java kurulumu gösterdim. Diğer kurulum ve çalıştırma dağıtım bağımsızdır.
kame - $ apt-get install openjdk-7-jre
kame ~ $ wget -c http://yacy.net/release/yacy_v1.68_20140209_9000.tar.gz
kame ~ $ tar xzv yacy_v1.68_20140209_9000.tar.gz && mv yacy ~/.yacy
kame ~ $ cd ~/.yacy && sh startYACY.sh
Temel ayarlar
Tarayıcınızdan localhost:8090‘a girdiğinizde YacY’nin durum (status) ana sayfasını göreceksiniz. Şimdi ilk olarak yanındaki Basic Configuration‘a tıklayarak bizi ilgilendiren birkaç ayarı yapalım. 1. seçenek dil seçeneği. Buradan size uygun olan bir dili seçebilirsiniz. 2. seçenek kullanım amacı. Üç seçenek mevcut. İlki, topluluk tabanlı arama. YaCy-istemcileri üzerinden arama yaparsınız. İkincisi, YaCy’i diğer YaCy-istemcilerinden bağımsız olarak yapılandırır, kendi indekslediğiniz ve robotlarla taradığınız siteler üzerinde arama yapılacak şekilde yapılandırabilirsiniz. Üçüncüsü, kendi ağınız ve siteniz için bir arama moturu oluşturabilirsiniz. 3. seçenek kullanıcı adınız. Herhangi bir şey yazabilirsiniz. 4. seçenek ise diğer YaCy istemcilerinin de erişebilmesi için port ayarı. Çok şart değil, port erişilebilir olursa hem performans açısından hem de diğer istemcilere indeks katkısı açısından biraz daha iyi olacaktır. Ayarlarınız tamamsa Set Configuration diyerek kaydedebilirsiniz. iptables’da port açmak isterseniz:
kame ~ $ iptables -I INPUT -p tcp --dport 8090 --syn -j ACCEPT
kame ~ $ iptables -I INPUT -p udp --dport 8090 -j ACCEPT
Bir arama gerçekleştirelim
Görüldüğü üzere çok kapsamlı bir sonuç (daha devam ediyordu fakat ben yarıda kestim) elde edemedik. Bunun temel nedeni çok taze bir konuyu aratmak istememdi, ayrıca daha çok robotlarla taramaya ve indekslemeye ihtiyacı olduğundandır. Diğer bir deyişle, YaCy’nin birçok istemciye ihtiyacı vardır. Fakat, bu arama YaCy’nin yetersiz olduğu fikri oluşturmasın. Şu ana kadar beni pek üzdüğünü söyleyemem. Sorgularıma verdiği yanıtlar hep yeterliydi.
Arama motoruma herkes erişebilir mi?
Evet. Herkes erişebilir. Bu ister YaCy istemcisi olsun, ister Internette arama moturunuzun açık adresini bilen olsun veya diğer arama portallarının örümcekleri olsun erişebilirler. Status sayfasında, sağ köşede bir kutu göreceksiniz. Address kısmına baktığınızda sunucu (host), açık adres (public adress) ve YaCy adreslerinizi (yacy address) görebilirsiniz. Açık adresinize herkes (örümcekler dahil ve adresinizi dağıttığınız sürece) erişebilir. Bu yüzden Account ayarlarında Acces only with qualified account seçeneği ile bir yönetici (admin) şifresi belirleyebilirsiniz. Local robots.txt bölümünden de örümceklerin neye erişemeyeceklerini de ayarlayabilirsiniz.
Ben de indeks yapmak istiyorum
Sol menüde Index Production alt menüsünü göreceksiniz. Crawler/Harvester‘a tıkladığınızda açılan sayfa üzerinden indekslemek istediğiniz sayfanın linkini girerek bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Son sözler
YaCy çok detaylı ve kapsamlı bir arama motorudur. Burada çok temel birkaç şeyden bahsettim. Genel anlamda dört temel özelliği vardır. Tarama (crawl), indeksleme, arama ve yönetici arayüzü ve veritabanı. Merkezi bir sunucusu yoktur, sansür, reklam, gözetim gibi durumlardan arındırılmıştır. Yüksek derecede gizlilik sağlar. Çeşitli sıkıntılara sahip olsa da kesinlikle desteklenmelidir. Son olarak, YaCy ne kadar çok istemci sahibi olursa o kadar çok etkin, güvenli, sansürsüz, reklamsız bir arama motoru olacaktır.