Yeni öğrendiğim şeylerden birini seninle paylaşacağım bugün.
Önceki yazılardan şunu çekip alayım: Duygular, eylem gerektiren nörolojik programlar. Duygunun tanımı bu. Eğer duygunun gerektirdiği eylemi yerine getirirsen, duygu geri çekiliyor. Getirmezsen, duygu seni tüketmeye devam ediyor.
Bunu kabul edersek, duyguları anlamanın ve duygularımıza isim vermemizin önemi ortaya çıkıyor.
Karla McLaren Art of Empathy kitabında bir duygu sınıflandırması yapıyor. Duyguları kabaca “kızgınlık” (anger), “üzüntü” (sadness), “mutluluk” (happiness), “korku” (fear), “kıskanma ve imrenme” (jealousy and envy), “utanç ve suç” (shame and guilt) ve “intihara yönelim” (suicidal urge) diye gruplara ayırıyor.
Ama sonra bir sınıflandırma daha yapıyor. Her duyguyu, üç seviyeye ayırıyor: hafif (soft), ruhsal durum (mood-state) ve yoğun (intense).
Bu seviyelerin anlamı şu: Yoğun duygular genellikle bizi ele geçiren ve tüm algımızı yöneten duygular. Ruhsal durum dediğim, kolaylıkla farkına vardığımız, biri bize “nasılsın?” diye sorduğunda verdiğimiz yanıttaki duygular. Hafif duygular ise belli belirsiz hissettiğimiz ama bizi çok da etkilemeyen duygular.
Seninle paylaşacağım şey, McLaren’ın hazırladığı Duygusal Söz Dağarcığı. Bu liste yardımıyla nasıl hissettiğimizi daha iyi anlayabiliriz ve başkalarının gerçekten nasıl hissettiklerini de daha kolay fark edebiliriz.
Kızgınlık
Hafif kızgınlık: rahatsız, sinirli, kayıtsız, huysuz
Ruhsal-durum kızgınlığı: kızgın, çileden çıkmış, kışkırtılmış, gına gelmiş
Yoğun kızgınlık: agresif, öfkeli, düşmanca, şiddetli
Üzüntü
Hafif üzüntü: hayal kırıklığına uğramış, dikkati dağılmış, pişman
Ruhsal-durum üzüntüsü: üzgün, melankolik, keyifsiz, kederli, bitkin
Yoğun üzüntü: ümitsiz, depresif, tesellisiz, acı dolu
Mutluluk
Hafif mutluluk: dostane, açık, umutlu, sakin
Ruhsal-durum mutluluğu: mutlu, neşeli, keyifli, tatmin, heyecanlı
Yoğun mutluluk: coşkun, sevinçten havalara uçan, mest olmuş
Korku
Hafif korku: düşünceli, temkinli, tetikte, endişeli, güvensiz, kararsız
Ruhsal-durum korkusu: korkmuş, sinirleri gerilmiş, alarm halinde, tedirgin
Yoğun korku: şoke olmuş, dehşete düşmüş, panik olmuş
Kıskanma ve imrenme
Hafif kıskanma ve imrenme: şüpheci, güvensiz, korumacı
Ruhsal durum kıskanma ve imrenmesi: kıskanç, imrenen, gıpta eden, talepkar, tehdit edilmiş
Yoğun kıskanma ve imrenme: doyumsuz, sahiplenici, açgözlü, gücenmiş
Utanç ve suç
Hafif utanç: tereddütlü, içine kapanık, sıkıntılı
Ruhsal durum utanç: utanmış, suçlu, mahcup, pişman
Yoğun utanç: rezil olmuş, aşağılanmış, kovulmuş, küçümsenmiş
Son kategori intihar eğilimi ama benim söylemek istediklerim için önemi yok şimdilik.
McLaren’in listesi çok daha uzun ve detaylı, ama ben çeviri yeteneğime güvenmediğim için 3-4 örnekle yetindim. Listenin devamını şurada İngilizce olarak bulabilirsin.
Duygulara isim vermek birçok kez duyguların çekilmesini ve sakinleşmesini sağlıyor. Ama tabii ki ortadan kalkmaları veya kontrol altına alınmaları için farkındalık yeterli değil. Sonraki yazıda bu duygulardan eylemlere nasıl geçebileceğimizi yazacağım.
