Duygusal söz dağarcığı

Yeni öğrendiğim şeylerden birini seninle paylaşacağım bugün.

Önceki yazılardan şunu çekip alayım: Duygular, eylem gerektiren nörolojik programlar. Duygunun tanımı bu. Eğer duygunun gerektirdiği eylemi yerine getirirsen, duygu geri çekiliyor. Getirmezsen, duygu seni tüketmeye devam ediyor.

Bunu kabul edersek, duyguları anlamanın ve duygularımıza isim vermemizin önemi ortaya çıkıyor.

Karla McLaren Art of Empathy kitabında bir duygu sınıflandırması yapıyor. Duyguları kabaca “kızgınlık” (anger), “üzüntü” (sadness), “mutluluk” (happiness), “korku” (fear), “kıskanma ve imrenme” (jealousy and envy), “utanç ve suç” (shame and guilt) ve “intihara yönelim” (suicidal urge) diye gruplara ayırıyor.

Ama sonra bir sınıflandırma daha yapıyor. Her duyguyu, üç seviyeye ayırıyor: hafif (soft), ruhsal durum (mood-state) ve yoğun (intense).

Bu seviyelerin anlamı şu: Yoğun duygular genellikle bizi ele geçiren ve tüm algımızı yöneten duygular. Ruhsal durum dediğim, kolaylıkla farkına vardığımız, biri bize “nasılsın?” diye sorduğunda verdiğimiz yanıttaki duygular. Hafif duygular ise belli belirsiz hissettiğimiz ama bizi çok da etkilemeyen duygular.

Seninle paylaşacağım şey, McLaren’ın hazırladığı Duygusal Söz Dağarcığı. Bu liste yardımıyla nasıl hissettiğimizi daha iyi anlayabiliriz ve başkalarının gerçekten nasıl hissettiklerini de daha kolay fark edebiliriz.

---

Kızgınlık

Hafif kızgınlık: rahatsız, sinirli, kayıtsız, huysuz

Ruhsal-durum kızgınlığı: kızgın, çileden çıkmış, kışkırtılmış, gına gelmiş

Yoğun kızgınlık: agresif, öfkeli, düşmanca, şiddetli

---

Üzüntü

Hafif üzüntü: hayal kırıklığına uğramış, dikkati dağılmış, pişman

Ruhsal-durum üzüntüsü: üzgün, melankolik, keyifsiz, kederli, bitkin

Yoğun üzüntü: ümitsiz, depresif, tesellisiz, acı dolu

---

Mutluluk

Hafif mutluluk: dostane, açık, umutlu, sakin

Ruhsal-durum mutluluğu: mutlu, neşeli, keyifli, tatmin, heyecanlı

Yoğun mutluluk: coşkun, sevinçten havalara uçan, mest olmuş

---

Korku

Hafif korku: düşünceli, temkinli, tetikte, endişeli, güvensiz, kararsız

Ruhsal-durum korkusu: korkmuş, sinirleri gerilmiş, alarm halinde, tedirgin

Yoğun korku: şoke olmuş, dehşete düşmüş, panik olmuş

---

Kıskanma ve imrenme

Hafif kıskanma ve imrenme: şüpheci, güvensiz, korumacı

Ruhsal durum kıskanma ve imrenmesi: kıskanç, imrenen, gıpta eden, talepkar, tehdit edilmiş

Yoğun kıskanma ve imrenme: doyumsuz, sahiplenici, açgözlü, gücenmiş

---

Utanç ve suç

Hafif utanç: tereddütlü, içine kapanık, sıkıntılı

Ruhsal durum utanç: utanmış, suçlu, mahcup, pişman

Yoğun utanç: rezil olmuş, aşağılanmış, kovulmuş, küçümsenmiş

---

Son kategori intihar eğilimi ama benim söylemek istediklerim için önemi yok şimdilik.

McLaren’in listesi çok daha uzun ve detaylı, ama ben çeviri yeteneğime güvenmediğim için 3-4 örnekle yetindim. Listenin devamını şurada İngilizce olarak bulabilirsin.

Duygulara isim vermek birçok kez duyguların çekilmesini ve sakinleşmesini sağlıyor. Ama tabii ki ortadan kalkmaları veya kontrol altına alınmaları için farkındalık yeterli değil. Sonraki yazıda bu duygulardan eylemlere nasıl geçebileceğimizi yazacağım.